Choroba afektywna dwubiegunowa – Czym jest ? Objawy i leczenie

Choroba afektywna dwubiegunowa – co to takiego ?

Choroba afektywna dwubiegunowa, znana również jako zaburzenie afektywne dwubiegunowe lub dwubiegunowość, to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się znacznymi wahaniami nastroju. Osoby dotknięte tym schorzeniem doświadczają epizodów manii oraz epizodów depresji, które przeplatają się z okresami stabilności, znanymi jako okres remisji. Podczas epizodu maniakalnego, pacjenci mogą wykazywać nadmierną energię, euforię, a także zmniejszoną potrzebę snu, co skutkuje wzmożoną aktywnością. Z kolei epizod depresyjny cechuje się obniżeniem nastroju, brakiem energii, a także uczuciem smutku i beznadziejności.

Najczęstsze objawy ChAD

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) jest zaburzeniem, które objawia się cyklicznymi zmianami nastroju, oscylującymi między manią a depresją. Charakterystyczne dla tego zaburzenia są wyraźne występowanie epizodów emocjonalnych, które znacząco różnią się od normalnych wahań nastroju zdrowej osoby.

Objawy, które najczęściej występują u osób z ChAD, obejmują:

• Depresja: Cechuje się ona złym nastrojem, uczuciem smutku, bezradności, brakiem motywacji do działania, zmęczeniem, problemami ze snem, a nawet myślami samobójczymi. Może także wystąpić niepokój ruchowy i lęki.
• Mania: Podczas fazy maniakalnej osoba może doświadczać wzmożonej energii, nadmiernego optymizmu, podwyższonego nastroju, zmniejszonej potrzeby snu, zwiększonego poczucia własnej wartości lub grandiozności, przyspieszonego myślenia oraz nadmiernej gadatliwości.

Diagnostyka i leczenie ChAD wymaga wszechstronnej oceny przez lekarza psychiatrę, który może zalecić odpowiednią farmakoterapię i psychoterapię. Istotne jest, aby diagnoza była dokładna, co umożliwi zastosowanie skutecznych metod leczenia, takich jak stabilizatory nastroju czy leki przeciwdepresyjne, które pomagają w przywróceniu równowagi neuroprzekaźników w mózgu.

Rodzaje choroby dwubiegunowej

Choroba afektywna dwubiegunowa manifestuje się różnorodnie, co skutkuje wyodrębnieniem kilku podtypów tej choroby, zależnie od charakterystyki epizodów oraz zmiany faz. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe zarówno dla psychiatrii, jak i dla lepszego dostosowania planów leczenia. Oto najważniejsze typy ChAD:

1. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe I typu:
   • Charakteryzuje się występowaniem co najmniej jednego epizodu maniakalnego, który może być poprzedzony hipomanią lub depresją.
   • Może wystąpić psychotyczny odbiór rzeczywistości, zniekształcając percepcję osoby chorej podczas ostrych epizodów.
2. Choroba afektywna dwubiegunowa typu II:
   • Wymaga diagnozy co najmniej jednego epizodu depresji oraz co najmniej jednego epizodu hipomaniakalnego, bez przejścia w pełni rozwiniętą manię.
   • Skutki są mniej intensywne niż w typie I, ale nadal poważnie wpływają na funkcjonowanie osoby chorej.
3. Choroba afektywna dwubiegunowa z szybką zmianą faz:
   • Pacjent doświadcza czterech lub więcej epizodów manii, hipomanii lub depresji w ciągu roku.
   • Szybka zmiana faz uniemożliwia długie okresy remisji, co jest wyzwaniem zarówno dla pacjenta, jak i lekarza.
4. Zaburzenia cyklotymiczne:
   • Objawy są mniej intensywne i obejmują przewlekły stan lekkiej depresji i hipomanii.
   • U dorosłych stan ten musi trwać co najmniej dwa lata, a u dzieci i młodzieży co najmniej rok.
5. Choroba afektywna dwubiegunowa o cechach mieszanych:
   • Osoby doświadczające tego typu ChAD mogą jednocześnie przeżywać objawy depresyjne oraz maniakalne lub hipomaniakalne, co sprawia, że epizody mogą występować bardzo blisko siebie.

Każdy z tych typów wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego, gdzie psychoedukacja i zrozumienie specyfiki przebiegu CHAD odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu nawrotem choroby.

Mania i hipomania – charakter choroby

Psycholog i Psychiatra Warszawa

Choroba afektywna dwubiegunowa, znana w skrócie jako ChAD, jest jednym z poważniejszych zaburzeń nastroju, które dotyka zdrowie psychiczne wielu osób na całym świecie. Mania i hipomania są kluczowymi epizodami, które definiują to zaburzenie, mając znaczący wpływ na życie osób zdiagnozowanych z tą chorobą.

Mania to intensywny epizod chorobowy, podczas którego objawy choroby afektywnej dwubiegunowej osiągają swój szczyt. Objawia się ona patologicznie podwyższonym nastrojem, nieuzasadnionym optymizmem i zwiększoną aktywnością, co może prowadzić do zachowań ryzykownych. Osoby w stanie maniakalnym mogą doświadczać objawów psychotycznych, takich jak urojenia czy halucynacje, co często skutkuje koniecznością hospitalizacji.

Hipomania jest mniej intensywną formą manii, która również występuje w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej. Charakteryzuje się podwyższonym nastrojem i zwiększoną energią, ale bez poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu codziennym. Osoby w epizodzie hipomaniakalnym mogą być bardziej gadatliwe, pełne energii, pewne siebie, ale nie doświadczają tak głębokich objawów psychotycznych jak w manii.

Rozróżnienie między tymi dwoma stanami jest kluczowe dla prowadzącego leczenie psychiatry, aby zapewnić odpowiednie leczenie i wsparcie. Nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa może prowadzić do poważnych problemów w życiu zawodowym, towarzyskim i osobistym.

Depresyja a ChAD

Depresja jest jednym z kluczowych epizodów w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD), która często przebiega z objawami głębszymi niż typowy smutek. Osoby doświadczające epizodu choroby depresyjnego mogą czuć się przytłoczone uczuciem winy, nicości oraz obawą przed śmiercią, co niekiedy prowadzi do myśli lub prób samobójczych. Trwający tygodnie lub miesiące stan obniżonego nastroju znacznie ogranicza zdolność do pracy, utrzymania relacji czy nawet podstawowej samoopieki, co podkreśla ciężar tego stanu.

Skutki Depresji w ChAD

Depresja w kontekście choroby afektywnej dwubiegunowej ma wiele skutków, które mogą negatywnie wpływać na życie pacjentów:

• Zaburzenia snu: trudności z zasypianiem lub nadmierna senność.
• Zmiany apetytu: spożywanie zbyt mało lub zbyt dużo, co może prowadzić do problemów zdrowotnych.
• Wycofanie społeczne: unikanie spotkań towarzyskich i rodzinnych, co izoluje pacjenta od wsparcia społecznego.
• Nadużywanie substancji: częste sięganie po alkohol, narkotyki lub leki, które mogą eskalować problemy zdrowotne.
• Myśli samobójcze: obecność ciągłych myśli o śmierci lub próby samobójcze, które są najpoważniejszym sygnałem alarmowym.

Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej

Choroba afektywna dwubiegunowa, znana jako ChAD, jest zaburzeniem, którego przyczyny są wielowymiarowe i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Szczególnie istotna w etiologii ChAD jest predyspozycja genetyczna. Badania wskazują, że jeśli w rodzinie występowały przypadki ChAD, ryzyko jej rozwoju u krewnych pierwszego stopnia może wzrosnąć nawet do 20%. To pokazuje, jak silnie czynniki dziedziczne mogą wpływać na pierwszy epizod oraz nawracające epizody depresji i manii.

Jednakże, oprócz uwarunkowań genetycznych, istotną rolę odgrywają także czynniki środowiskowe, w tym traumatyczne przeżycia w dzieciństwie oraz chroniczny stres w życiu dorosłym. Zauważono, że doświadczenia takie jak przemoc fizyczna, emocjonalna, seksualna, czy nawet utrata bliskiej osoby mogą zwiększać ryzyko pojawienia się objawów manii oraz głębszej depresji w populacji osób narażonych. Dodatkowo, konsumpcja substancji psychoaktywnych może wywoływać stany podobne do manii lub hipomanii, a także nasilać istniejące już objawy choroby, co znacząco utrudnia jej leczenie.

Znaczenie ma również zaburzenie równowagi neuroprzekaźników w mózgu, co jest bezpośrednio związane z funkcjonowaniem centralnego systemu nerwowego. Fluktuacje te mogą prowadzić do stanów pobudzenia oraz epizodów mieszanych, gdzie pacjent jednocześnie doświadcza objawów manii i depresji. Warto podkreślić, że każdy z tych elementów – genetyczny, środowiskowy oraz biochemiczny – przyczynia się do złożoności ChAD, co podkreśla konieczność indywidualnego podejścia w diagnozie i terapii tej choroby (Centrum probalans –  czyli Psychoterapia  w Warszawie).

Leczenie ChaD

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej, znanego też jako ChAD, wymaga zastosowania wielowymiarowego podejścia, aby efektywnie zarządzać różnorodnymi objawami choroby dwubiegunowej. Podstawą terapii jest farmakoterapia, która dostosowywana jest indywidualnie do stanu pacjenta. Stosowanie stabilizatorów nastroju, takich jak węglan litu czy kwas walproinowy, jest kluczowe w zapobieganiu ekstremalnym wahaniam nastroju, charakterystycznym dla tego zaburzenia. Dodatkowo, w zależności od potrzeb, psychiatra może przepisać leki przeciwdepresyjne, neuroleptyczne oraz leki nasenne, które wspomagają kontrolę nad objawami manii oraz depresyjnymi.

Jednak farmakoterapia to tylko część skutecznego planu leczenia. Równie ważna jest psychoterapia, w tym terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom w identyfikacji i modyfikacji negatywnych wzorców myślenia i zachowań, które mogą przyczyniać się do nasilenia epizodów chorobowych. Ponadto, psychoedukacja odgrywa fundamentalną rolę w nauczaniu pacjentów oraz ich rodzin o naturze choroby afektywnej dwubiegunowej, co zwiększa świadomość i efektywność zarządzania chorobą.

Ostatnim, ale nie mniej istotnym elementem jest profilaktyka zdrowia. Zdrowy styl życia, w tym regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta i higiena snu, może znacząco poprawić jakość życia osób z ChAD. Działania te nie tylko wspierają ogólną kondycję fizyczną, ale także stabilizują nastrój, co jest kluczowe w zapobieganiu nawrotom choroby.

Zobacz również – Leczenie Psychoterapeutyczne: czym polega psychoterapia i jak leczy psychoterapeuta