W Internecie znaleźć można bardzo bogatą ofertę usług psychoterapeutycznych. Z roku na rok
zwiększa się liczba ośrodków psychoterapii oraz indywidualnych gabinetów pomocy psychologicznej i
psychoterapeutycznej. Jak odnaleźć się w tej mnogości propozycji, jak znaleźć odpowiedniego
specjalistę, szczególnie gdy brak odpowiednich uregulowań prawnych daje możliwość „bycia
psychoterapeutą” osobom nie mającym odpowiednich klasyfikacji.
Z perspektywy psychologa, psychoterapeuty przedstawię kryteria jakimi dobrze jest się kierować przy
wyborze specjalisty.
1. Wykształcenie psychoterapeuty w kierunku psychoterapii
Wykwalifikowany psychoterapeuta powinien mieć ukończony 4-letni kurs w ośrodku szkoleniowym
pracującym w jednym z obowiązujących nurtów psychoterapii. Rekomendowane ośrodki szkolące
psychoterapeutów umieszczone są na stronach internetowych polskich towarzystw:
psychologicznego i psychiatrycznego. Decydując się na psychoterapeutę po szkole z rekomendacją
można mieć pewność, że jest to osoba rzetelnie przygotowana do wykonywania zawodu.
Dodatkowym atutem jest ukończenie studiów psychologicznych, które dają wiedzę na temat
funkcjonowania ludzkiej psychiki, a także zaburzeń i chorób psychicznych. Ważne, aby
psychoterapeuta w swojej pracy nie spoczywał na przysłowiowych laurach i cały czas pogłębiał swoją
wiedzę poprzez uczestnictwo w warsztatach, kursach, konferencjach doszkalających w psychoterapii
par, psychoterapii dzieci, psychoterapii młodzieży czy terapii uzależnień. Nawet najlepiej
wykształcony psychoterapeuta potrzebuje skonsultować się z innym doświadczonym specjalistą –
dlatego warto sprawdzić czy praca danego psychoterapeuty jest poddawana superwizji. To buduje
poczucie bezpieczeństwa zarówno dla psychoterapeuty jak i klienta.
2. Dyplom vs certyfikat psychoterapeuty
Ze względu na brak regulacji ze strony prawa nie ma ujednoliconych wytycznych, jak ma wyglądać
dokument uwiarygodniający zakończone szkolenie. Z tego powodu część ośrodków po zakończeniu
szkolenia i przeprowadzeniu odpowiednich egzaminów i obrony pracy zaliczeniowej wystawia
dyplomy, a część certyfikaty. Często Klienci nie wiedzą, który dokument jest wartościowszy, który
potwierdza lepsze wykształcenie psychoterapeutyczne. W bardzo wielu przypadkach dokumenty te
potwierdzają te same kompetencje zawodowe. Co do zasady: każda osoba kończąca wiarygodną
szkołę psychoterapii powinna posiadać zaświadczenie potwierdzające ukończenie szkoły w postaci
dyplomu lub certyfikatu. Warto przed podjęciem psychoterapii o to zapytać. Ogromna większość
ośrodków umieszcza na swoich stronach skany takich dokumentów co ułatwia podjęcie decyzji co do
wyboru terapeuty. Osobne certyfikaty wydają wymienione wyżej towarzystwa psychologiczne i
psychiatryczne, a lista certyfikowanych przez te towarzystwa psychoterapeutów również widnieje na
odpowiednich stronach internetowych.
3. Doświadczenie zawodowe psychoterapeutów
W każdym zawodzie niezmiernie istotne jest doświadczenie nabywane wraz z latami pracy. Tak
zwana świadoma kompetencja pojawia się wraz z czasem funkcjonowania jako psychoterapeuta i nie
oznacza rutynowego podejścia do Klienta, ale właśnie pewność co do swoich umiejętności i
posiadanej wiedzy ale także i ograniczeń. Doświadczony terapeuta wie, czy z problemem z jakim
przychodzi do niego klient/pacjent będzie w stanie pracować i czy nie przekracza on jego możliwości.
Osoba z małym doświadczeniem może z dobrymi intencjami podjąć się psychoterapii, która po prostu
go przerośnie. Pamiętajmy, że terapeuta ma prawo odmówić prowadzenia terapii, ale zawsze
powinien pokierować klienta do odpowiedniego specjalisty, który będzie w stanie mu pomóc. Ważne,
aby mieć świadomość, że nie każdy psychoterapeuta pracuje z każdym problemem natury
psychologicznej czy psychicznej. Są terapeuci specjalizujący się w psychoterapii indywidualnej (w
relacji terapeuta-klient) i terapeuci pracujący z parami, małżeństwami w ramach psychoterapii par.
Są też i tacy którzy łączą obie te formy. Są również specjaliści pracujący z dziećmi oraz z młodzieżą a
także z konkretnymi problemami np. psychoterapeuci uzależnień. Jeżeli psychoterapeuta deklaruje,
że pracuje z wszystkimi grupami wiekowymi i wszystkimi problemami powinno to wzbudzić nasze
podejrzenia.
4. Odpowiedni nurt psychoterapeutyczny
Mamy kilka wiodących nurtów psychoterapeutycznych: psychoterapia psychodynamiczna,
psychoterapia behawioralno-poznawcza, psychoterapia humanistyczna, systemowa, integratywna
(łącząca różne nurty psychoterapii), doświadczeniowa (w tym terapia Gestalt) – oraz wiele nurtów pobocznych.
Klient/pacjent chcący podjąć się psychoterapii najzwyczajniej gubi się w gąszczu często mało
czytelnych dla niego nazw. Warto poświęcić chwilę czasu aby zorientować czym poszczególne
kierunki psychoterapeutyczne się zajmują. Ważne przy podejmowaniu decyzji o wyborze
odpowiedniego nurtu jest to, że dla niektórych problemów natury psychologicznej dedykowane są
konkretne podejścia psychoterapeutyczne. Jeżeli ktoś chce szybko poradzić sobie z trudnymi
objawami (np. depresji, zaburzeń lękowych) to warto aby wybrał psychoterapeutę pracującego w
nurcie behawioralno-poznawczym, który dopuszcza terapię krótkoterminową koncentrującą się na
zniesieniu kłopotliwych objawów. Osoby chcące zgłębić problemy relacyjne z okresu dzieciństwa
powinny skierować się na psychoterapię psychodynamiczną, która koncentruje się w dużej mierze na
analizie przeszłości. Wybór odpowiedniego nurtu daje większe szanse na powodzenie procesu
terapeutycznego.
5. Kompetencje osobowościowe psychoterapeuty
Nie ma idealnego psychoterapeuty pasującego każdemu Klientowi. Nie każdy, nawet najlepiej
wykwalifikowany terapeuta spełni oczekiwania każdej osoby szukającej terapii. Tak jak według
własnych preferencji dobieramy sobie znajomych, tak i pewne indywidualne cechy decydują o
pozostaniu w procesie psychoterapii u danego specjalisty. Czasem takie zmienne jak wiek czy płeć
mogą sprawić, że Klientowi będzie łatwiej się otworzyć i mówić o swoich kłopotach. Oprócz
osobistych cech osobowościowych które charakteryzują każdego psychoterapeutę indywidualnie,
powinien on wykazywać się uniwersalnymi cechami, które pomagają w budowaniu relacji pomiędzy
nim a klientem. Carl Rogers – amerykański psycholog i psychoterapeuta, przedstawiciel psychoterapii
humanistycznej stworzył tzw. triadę rogersowską wskazującą na jakich wartościach powinna się
opierać relacja miedzy psychoterapeutą a klientem. Rogers wskazywał na autentyczność (bycie w
zgodzie z samym sobą), akceptację (przyjmowanie klienta takim jakim jest) i empatię (umiejętność
współodczuwania) . Te trzy elementy są niezwykle ważne, bo budują więź terapeutyczną,
wyczuwalną przez osobę szukającą pomocy już przy pierwszym spotkaniu. Dobra relacja z
psychoterapeutą, zaufanie, zrozumienie jest fundamentem udanej psychoterapii.
Wybór dobrego, kompetentnego psychoterapeuty jest ogromnie ważny, dlatego nie należy
dokonywać tej decyzji pochopnie, pod wpływem impulsu. Pamiętać jednak trzeba, że sukces
psychoterapii zależy w równiej mierze zarówno od terapeuty jak i klienta – jego motywacji,
zaangażowania, sumienności. Aby terapia przyniosła oczekiwane efekty musi być prowadzona
systematycznie, przez okres minimum kilku miesięcy i nie zawsze jest doświadczeniem przyjemnym.
Przepracowywanie traum, trudnych relacji z dzieciństwa bywa bolesne, ale jest koniecznym etapem
w drodze ku zmianie na lepsze.
psycholog – psychoterapeuta Agnieszka Szafrańska – Romanów
