Socjopatia

Socjopata

Jednym z często omawianych w mediach zaburzeniem osobowości jest socjopatia. W filmach, książkach czy nawet w kreskówkach przedstawiani zostają nam ludzie nieobliczalni, którzy nie cofną się przed niczym, aby osiągnąć własny cel – warto jednak pamiętać, że obraz ten może być nieco przekoloryzowany. Warto więc zadać sobie pytanie: czym tak naprawdę jest to zaburzenie?

Niżej przedstawione zostały niezbędne informacje, z którymi powinien zapoznać się każdy, kto podejrzewa występowanie socjopatii wśród osób ze swojego środowiska.

Spis treści:

• Klasyfikacja zaburzenia.
• Socjopatia – kryteria diagnostyczne.
• Socjopata a psychopata – jaka jest różnica?
• Jak rozpoznać socjopatę? Jakie są cechy socjopaty?
• Kto może być socjopatą?
• Brak poczucia winy – czy to problem?
• Co zrobić w przypadku zdiagnozowania zaburzeń osobowości?
• Jak pomóc osobie z osobowością dyssocjalną?
• Czy socjopata może żyć normalnie?

Klasyfikacja zaburzenia socjopatii

Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób ICD, czyli medycznej klasyfikacji sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia, socjopatia zaliczana jest do zbioru szczegółowych zaburzeń osobowości – warto wspomnieć, że w tej samej kategorii znajduje się także zaburzenia o naturze schizoidalnej czy histerycznej.

Według DSM-IV, czyli klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, socjopatia to Antyspołeczne zaburzenie osobowości. Chociaż nazwę podano inaczej, to w obu tych klasyfikacjach kryteria diagnostyczne są do siebie podobne. Nimi właśnie posługują się terapeuci, którzy zajmują się leczeniem zaburzeń osobowości.

Powyższe nazwy potrafią rozjaśnić, czym może być tak skomplikowane zaburzenie osobowości, jakim jest socjopatia i jakie zachowania mogą się z nim wiązać.

Socjopatia często błędnie nazywana jest chorobą psychiczną – nie należy mylić tych dwóch pojęć. Zaburzenie najczęściej jest krótkotrwałe i chociaż towarzyszące im epizody mogą być uciążliwe, to jednak po pewnym czasie znikają, oczywiście z możliwością ponownego pojawienia się. Choroba psychiczna jest równie uciążliwa, jednak jej objawy są dużo bardziej uciążliwe, często konieczne jest także leczenie farmakologiczne. Znaczenia tych dwóch pojęć są również inne w środowisku medycznym, dlatego tak ważne jest rozróżnienie tych dwóch pojęć.

Socjopatia – kryteria diagnostyczne

Kryteria diagnostyczne dotyczące tego zaburzenia osobowości są ściśle określone. Według DSM-5, aby zdiagnozować socjopatę, spełnione muszą być konkretne warunki:

• nieprzestrzeganie powszechnych norm społecznych i moralnych,
• niezważanie na bezpieczeństwo własne lub innych osób,
• oszukiwanie innych, częste posługiwanie się kłamstwem, oszustwem, manipulacją, przy jednoczesnym braku wyrzutów sumienia,
• brak poczucia odpowiedzialności.

Są to jedne z najczęściej branych pod uwagę kryteriów diagnozy osoby z tym zaburzeniem. Oczywiście, zachowania poszczególnych jednostek różnią się, dlatego profesjonalną diagnozę należy pozostawić specjalistom, którzy będą w stanie rozpoznać socjopatę i pomóc mu w terapii.

Socjopata a psychopata – jaka jest różnica?

Warto zapamiętać, socjopatia jest zaburzeniem osobowości, które przede wszystkim polega na zaburzonym, nieprawidłowym postrzeganiu własnej moralności. Osoby te nie są w stanie przestrzegać norm społecznych, lekceważą je. Chociaż na pierwszy rzut oka mogą wydawać się normalnymi osobami, to przy bliższym poznaniu możemy dostrzec pewne nieprawidłowości w ich zachowaniu. Dostrzegają je najczęściej osoby z najbliższego otoczenia socjopaty, którzy zobaczyli przyjemną powierzchowność socjopaty i kontrastowe do niej zachowanie na późniejszych etapach znajomości.

Psychopatia jest zaburzeniem o podłożu genetycznym – dlatego leczenie i diagnoza osób przebiega w całkowicie inny sposób. Obecnie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, na ile można całkowicie wyleczyć psychopatę i wdrożyć go na nowo w życie wśród ludzi.

Chociaż oba te pojęcia są używane zamiennie, to nie należy ich mylić. Mają one różne podłoża, charakteryzują się też różnym zachowaniem w społeczeństwie. Psychopaci potrafią być także dużo bardziej brutalni i bezpośredni w używaniu licznych metod manipulacji i oszustwa.

Jak rozpoznać socjopatę? Jakie są cechy socjopaty?

Liczne media i ukazywanie socjopatii w popkulturze mogły znacznie zniekształcić nasze postrzeganie socjopatów w społeczeństwie. Jak naprawdę zachowują się osoby z tym zaburzeniem?

Przede wszystkim socjopaci nie są w stanie odczuwać wyrzutów sumienia – ściśle łączy się to z ich zachowaniem w społeczeństwie. Ludzi tych charakteryzuje brak empatii, dlatego dużo łatwiej jest im manipulować innymi ludźmi w celu osiągnięcia jakiegoś celu. Często spotykana jest także bierna agresja wobec innych osób – współpracowników, rodziny czy nawet obcych osób, spotkanych na ulicy lub w trakcie spotkań towarzyskich. Inną formą przemocy mogą być utarczki słowne – obrażanie, wyśmiewanie czy nawet upokarzanie. Socjopata zrobi wszystko, aby osiągnąć swój cel. Niestety, rozmowa czy ukazanie krzywdy osoby, która staje się ofiarą przemocy, nie wzbudzi poczucia winy w socjopacie.

Z powodu braku właściwych wzorców w czasie dorastania i kształtowania się odpowiednich przekonań, socjopaci nie są w stanie nawiązywać trwałych związków czy innych relacji. Przede wszystkim dlatego, że w pierwszej fazie znajomości, socjopata wydaje się być bardzo miłym człowiekiem, często zabawnym, inteligentnym, pomocnym. Należy pamiętać, że jest to zwykła maska – nagły wybuch złości, nie liczenie się z uczuciami innych ludzi, brak wstydu lub nawet przemoc fizyczna – wszystkie te elementy mogą pojawić się szybko, kiedy tylko zostaniemy odpowiednio zmanipulowani, a socjopata osiągnie swój cel. Warto pamiętać, że brak możliwości do tworzenia trwałych związków dyskwalifikuje socjopatów jako potencjalnych życiowych partnerów.

Socjopaci często wychowywani byli w rodzinach dysfunkcyjnych, dlatego też funkcjonowanie rodziny, którą założą, również jest zagrożone. Niemożliwość nawiązywania trwałych relacji w połączeniu z brakiem empatii do drugiego człowieka może być katastrofalne w skutkach – nie tylko dla partnera, ale także dla dzieci, które będą wychowywać się w rodzinie, w której jeden z rodziców jest socjopatą. Przy zażyłym kontakcie z osobą zaburzoną, mogą pojawić się zaburzenia lękowe – w takiej sytuacji również należy udać się do specjalisty, aby otrzymać odpowiednią diagnozę.

Kto może być socjopatą?

Często socjopaci wywodzą się z danego otoczenia, które nie pozwoliło im na poznanie norm moralnych w czasie dzieciństwa – dlatego na to zaburzenie osobowości narażone są dorosłe dzieci alkoholików. Z powodu nie otrzymania odpowiednich wzorców i niestabilnej sytuacji rodzinnej, socjopatia może rozwinąć się u osób, w której rodzinie obecne było uzależnienie od alkoholu.

Poza tym, socjopatia spotykana może być spotykana w środowisku adwokackim. Ruch prawniczy często wymaga naruszenia powszechnych norm etycznych w celu osiągnięcia danego celu. Nie jest tajemnicą, że brak wyrzutów sumienia może pomóc w trakcie skomplikowanych rozpraw, kiedy w grę wchodzą wysokie ambicje czy duże pieniądze. Osoba z zaburzoną osobowością będzie brnęła do celu, nie zważając na cenę jego osiągnięcia czy naruszane po drodze normy społeczne. Często możemy się zdziwić, jak bardzo cechy przypisywane psychopatom mogą pasować do osób, które pojawiają się na wysokich stanowiskach.

Nierzadko osoby na wysokim stanowisku charakteryzuje silna chęć poczucia władzy. Traktowanie ludzi instrumentalnie, Warto pamiętać, że zaburzenia osobowości nierzadko łączą się z innymi problemami, takimi jak uzależnienia, skłonności psychopatyczne czy inne zachowania na tle zaburzeń psychicznych.

Szczególną uwagę należy także poświęcić całym rodzinom. Ponieważ psychopatia jest uwarunkowania genetyczne, to warto samodzielnie podjąć kroki, które pomogą w zrozumieniu własnej osoby i być może pozwolą na przerwanie tzw. traumy międzypokoleniowej – czyli zaburzeń, problemów na tle psychicznym, które pojawiają się w niemalże każdym pokoleniu i wydają się być dziedziczne.

Współczesne media przedstawiają też socjopatów jako lekarzy, złodziei czy tajnych agentów, którzy nie cofną się przed niczym, aby osiągnąć dany cel. Należy jednak mieć na uwadze, że obraz ten jest często niepełny i ukazuje osoby z tym zaburzeniem w bardzo złym świetle.

Brak poczucia winy – czy to problem?

Poczucie winy jest czymś, co pomaga człowiekowi żyć z innymi osobami – to dzięki niemu wiemy, kiedy zrobiliśmy coś źle, jest ono konieczne do poprawnego życia wśród ludzi. Zachwiane zasady moralne socjopaty mogą negatywnie odbić się na nim samym – tacy ludzie nierzadko poddawani są ostracyzmowi, sami też odcinają się od życia w danym społeczeństwie już od najmłodszych lat. Sianie terroru nie będzie problemem dla człowieka, który zrobi wszystko dla osiągnięcia własnych celów – dlatego też życie innych ludzi może być zagrożone, podobnie jak w przypadku zachowania psychopaty.

Warto pamiętać, że osobowość socjopatyczna jest zarówno problemem otoczenia jak i samej jednostki. Brak wrażliwości, zawężenie pola widzenia na cierpienie innych ludzi, wypracowanie skomplikowanych mechanizmów manipulacji to coś, co tylko pogłębia zaburzenie.

Co zrobić w przypadku zdiagnozowania zaburzeń osobowości?

Jeśli otrzymałeś już diagnozę od odpowiedniego lekarza, pamiętaj, aby bezwzględnie stosować się do jego zaleceń – są one kluczowym elementem w trakcie leczenia. Zazwyczaj terapeuci pracują z pacjentami w nurcie poznawczo – behawioralnym. Taki sposób terapii pozwoli na korygowanie zachowań osoby z zaburzoną osobowością.

Wykonywane w ramach tego typu terapii testy osobowościowe będą w stanie podać ważne informacje ukazujące cechy i zachowania osoby z zaburzeniem, dlatego na pewno pomogą określić dalszy sposób pracy.

Jak pomóc osobie z osobowością dyssocjalną?

Jeśli żyjesz w bliskim otoczeniu socjopaty, z pewnością trudno będzie Ci uniknąć życia pozbawionego problemów. Warto samemu skonsultować się ze specjalistą, który może doradzić, w jaki sposób postępować z taką osobą. Po otrzymaniu konkretnej diagnozy, pomagaj osobie z zaburzeniem – wykonuj testy osobowościowe, obserwuj jej zachowanie, pomóż zwrócić uwagę na to, co jest niewłaściwe. Jednocześnie trzymaj się zaleceń terapeuty prowadzącego. Momentami działania w dobrej wierze mogą spowodować więcej szkody niż pożytku.

Wykonywanie odpowiednich ćwiczeń jest nie tylko elementem terapii, ale może działać także w sposób profilaktyczny. Działając wcześnie możemy zapobiec pogłębianiu się zaburzenia, co w konsekwencji znacznie ułatwi późniejsze leczenie i resocjalizację.

Warto także samemu skonsultować się z innym terapeutą w celu samodzielnego przejścia przez terapię. Życie w ciągłej atmosferze niechęci, podczas odczuwania na własnej skórze efektów zachowania osoby z zaburzeniem może przysporzyć problemów natury psychicznej.

Czy socjopata może żyć normalnie?

Mimo uciążliwych objawów, trudnych dla osób żyjących w otoczeniu socjopaty, możliwe jest leczenie tego zaburzenia. Ludzie posiadający osobowość socjopatyczną powinni wykonywać treningi umiejętności społecznych, które pomogą w resocjalizacji, czyli ponownym przystosowaniu się do życia wśród innych ludzi, oraz w korygowaniu i kształtowaniu poprawnych zachowań społecznych. Oczywiście jest to trudny proces, jednak z pewnością warto podjąć leczenie.

Jeśli psychopatia lub osobowość dyssocjalna to coś, co podejrzewasz u siebie lub u bliskiej osoby, nie wahaj się sięgnąć po pomoc. Specjalista z pewnością dobierze odpowiedni rodzaj leczenia i pomoże w trudnej sytuacji. Będzie także w stanie ocenić, czy Twój bliski to psychopata czy socjopata – co będzie kluczowe w perspektywie występowania tego zaburzenia wśród innych członków rodziny i ewentualnego przeprowadzenia dalszych badań.

Jeśli ktoś z Twojego środowiska może być dotknięty socjopatią, nie wahaj się sięgnąć po pomoc. Pamiętaj, że szybko wdrożona terapia znacznie ułatwi ponowne przystosowanie do społeczeństwa. Nasz zespół psychoterapeutów i lekarzy psychiatrów dołoży wszelkich starań, aby pomóc osobie z zaburzeniem osobowości i odkryciu jej prawdziwej osobowości i ponownego wdrożenia się do życia wśród ludzi.