Coraz częściej zgłaszanym przez rodziców i nauczycieli problemem staje się w ostatnim czasie nadruchliwość u dzieci w wieku przedszkolnym. Dość często nazywana potocznie „nadpobudliwością” lub skrótem swojej angielskiej nazwy czyli ADHD. Jednak rozpoznanie nadpobudliwości psychoruchowej wymaga wyraźnego stwierdzenia nieprawidłowego nasilenia zaburzeń uwagi oraz nadmiernej aktywności i niepokoju. Przed 6/7 rokiem życia zaburzenie to może być trudne do zdiagnozowania ze względu na przynależny dla wieku przedszkolnego duży udział uwagi mimowolnej jak również brak w aktywności dziecka sytuacji wyraźnie wymagających dłuższej wytężonej koncentracji uwagi i ograniczania ruchu. Problem jest dużo łatwiejszy do zaobserwowania w młodszym wieku szkolnym czyli ok. 6/7 roku życia, kiedy to aktywność dziecka z zabawy jest przekierowywana na naukę. Co w takim razie zrobić, gdy u dziecka przed 6/7 rokiem życia pojawią się niepokojące nas sygnały takie jak: nadmierna ruchliwość, trudność z utrzymaniem koncentracji uwagi nawet przez krótką chwilę, brak reakcji na polecenia, duża impulsywność? W takiej sytuacji warto na pewno zasięgnąć porady specjalisty, nawet jeśli okaże się, że nasze obawy są przedwczesne lub nadmiarowe. Nadruchliwość może być cechą temperamentalną czyli czymś w rodzaju predyspozycji z jaką dziecko przychodzi na świat. Być może w takim razie warto spróbować zmienić nasze wyobrażenie o tym, że dziecko z dnia na dzień z „przeszkadzającego i nieznośnego Jaśka” stanie się „cichutko siedzącym w kąciku Jasiuniem”. Może się to okazać nierealne i tak naprawdę nikomu niepotrzebne. Warto zastanowić się jak pomóc dziecku w osiąganiu tego, co dla niego optymalne.
Przekształć energię dziecka w coś pozytywnego – radzi psycholog w Warszawie
Spróbujmy zaplanować działania dziecka w sposób wymagający od niego dużej ilości aktywności fizycznej np. zaangażowanie dziecka w pomoc dla nauczyciela (przynoszenie potrzebnych materiałów, odnoszenie ich na miejsce). Jeśli mamy taką możliwość pozwólmy dziecku wybiegać się i wyskakać w kontrolowanych przez nas warunkach. Być może dobrym pomysłem byłoby znalezienie dla niego odpowiednich zajęć dodatkowych , na których będzie mógł zwyczajnie trochę się „wyszaleć”.
Zadbaj o emocje dziecka
Warto dodać, że niekiedy nadruchliwość może wynikać również z trudności emocjonalnych dziecka, z którymi nie może sobie poradzić. Wtedy bardzo przydatną umiejętnością okazać się może odzwierciedlanie emocji czyli próba zaakceptowania emocji dziecka. Jeśli więc widzimy, że dziecko przeżywa jakieś emocje spróbujmy odgadnąć co to może być. Powiedzmy np. „Widzę, że coś Cię zdenerwowało”, „Wydaje mi się, że jesteś smutny”, „To zadanie sprawiło Ci chyba dużo radości”. Jeśli dziecko ma trudności z mówieniem, a my chcemy dowiedzieć się, co przeżywa, warto wtedy dać dziecku do ręki kredkę i kawałek papieru i zaproponować: „Narysuj co czujesz?” Rysowanie u dziecka w wieku przedszkolnym będzie prawdopodobnie na poziomie bazgrot. Jednak intensywność rysowania i nacisk kredki na kartkę, może nam dużo powiedzieć o tym ile napięcia skumulowane jest w dziecku. Nie zawsze jednak skuteczne jest nadmierne zainteresowanie emocjami przedszkolaka. Jeśli dziecko przeżywając silne emocje daje nam jednocześnie sygnał, że nie potrzebuje naszej pomocy np. nas odpycha, próbuje znaleźć ustronne miejsce, unika wspólnej zabawy, być może jest to jedna z pierwszych prób samouspokojenia się tak bardzo ważnego w przyszłym dorosłym życiu. Warto to uszanować i pozwolić dziecku na tego rodzaju zachowanie.
Psycholog warszawa zwraca uwagę na jasno sformułowane polecenia
Czasem dziecko nie zachowuje się w sposób właściwy, bo zwyczajnie nie rozumie wydawanych poleceń. Szczególnie dotyczy to dzieci nadruchliwych, dla których zapamiętanie długiego komunikatu staje się niekiedy niemożliwe. Dlatego tak ważne jest, żeby polecenie wydawane małemu dziecku było jednocześnie krótkie i precyzyjne. Zamiast: „Posprzątaj zabawki” być może lepiej powiedzieć do dziecka „Weź ten czerwony samochód i włóż go do zielonego koszyka”.
Doceń wysiłki dziecka
Załóżmy z góry, że dziecku nadruchliwemu może być trudniej niż innym dzieciom zapanować nad własnym zachowaniem. Dlatego warto często doceniać wysiłki dziecka i każdy choćby najmniejszy krok w kierunku właściwego zachowania. Skuteczniejsze niż chwalenie samego dziecka np. „Jesteś grzeczny” okazuje się chwalenie zachowania dziecka w sposób opisowy: „To miłe, że pomogłeś koleżance zanieść tę zabawkę do koszyka”.
Nie pozwól dziecku wejść w rolę – mówi psycholog Centrum probalans
W przypadku dzieci nadruchliwych łatwo jest również wejść w rolę kozła ofiarnego. Inne dzieci w grupie dość szybko uczą się, że to właśnie Jaś najczęściej jest przyczyną jakichś przedszkolnych „awantur”. Zaczynają więc albo unikać dziecka w obawie przed jego gwałtowną reakcją albo skarżyć na niego z przyzwyczajenia nawet w sytuacjach kiedy dziecko nadruchliwe nie ma z tą sytuacją nic wspólnego. Skrajnym przykładem sytuacji jest opisana przez jedną pań z przedszkola sytuacja, w której dzieci naskarżyły na nadruchliwe dziecko w dniu, którym dziecka nie było w przedszkolu. Pomocne w takiej sytuacji może być docenianie wysiłków przedszkolaka na tle grupy jak również pozwalanie na to, aby dzieci naśladowały dziecko nadruchliwe w zachowaniach właściwych np. „Teraz spróbujmy wszyscy rysować tak jak Jaś”.
Podsumowanie
Przedstawione powyżej wskazówki są próbą zebrania przykładowych sposobów postępowania wobec dziecka nadruchliwego w wieku przedszkolnym. Wiadomo jednak, że znalezienie skutecznego sposobu postępowania dość często opiera się na metodzie prób i błędów. Jednak zaangażowanie w zmianę postępowania wobec dziecka oraz docenienie jego wysiłków może przynieść dobre efekty. Zastanówmy się czy te cechy u dziecka, które sprawiają nam tyle trudności, nie powodują też, że potrafimy popatrzeć na dziecko z błyskiem w oku i pomyśleć: Moja odważna córeczka! Jaki ten mój synek przebojowy! Warto również spojrzeć na nadruchliwość dziecka jako na coś co we właściwy sposób pielęgnowane może przekształcić się w przyszłości w cechy takie jak pewność siebie, charyzma, energiczność, szybkie tempo wykonywania czynności, pomysłowość – zespół cech, które w świecie dorosłych mogą okazać się niezwykle atrakcyjne i pomóc w osiąganiu sukcesów.
Jeśli trapi Cię zachowanie Twojego dziecka, zastanów się na skorzystanie pomocy psychologa dziecięcego w Warszawie
Psycholog Dziecięcy Centrum probalans w Warszawie oraz online
Bibliografia
A.Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły., Media Rodzina, 2013.
S.Pużyński, J.Wciórka, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, Versalius, Kraków, 2000.