Borderline
Borderline to termin określający zaburzenie osobowości. Samo słowo „borderline” w dosłownym tłumaczeniu oznacza „z pogranicza”. W konsekwencji osobowość borderline określa osoby, które są niestabilne emocjonalnie, wypełnione są przez uczucie pustki i dostrzegają w sowim życiu ogólne niespełnienie. W przypadku tego zaburzenia osobowości można mówić także o zaburzeniu dotyczącego własnej tożsamości. Ogół tych cech posiada destrukcyjny wpływ na życie danej osoby, która dotknięta jest zaburzeniem osobowości typu borderline. Przedstawiamy, czym dokładnie jest osobowość borderline, a także jakie są przyczyny jej powstania i jak przebiega diagnostyka.
Osobowość borderline – co to jest?
Charakterystykę osobowości borderline należy zacząć od drugiej strony. Kluczowe jest wskazanie, czym osobowość borderline nie jest w rzeczywistości. Zaburzenia osobowości borderline nie jest jednostką chorobową i również nie może być traktowane w ramach tej kategorii. Borderline jest zaburzeniem osobowości. Zamiennie bywa określane także jako pograniczne zaburzenie osobowości czy też osobowość chwiejna emocjonalnie typu pogranicznego. Rzadziej bywa nazywana osobowość z pogranicza.
Po raz pierwszy charakterystyka tego zaburzenia miała miejsce w połowie XX wieku i dokonał jej Robert Knight. Te określenie wykorzystał do opisania specyficznych pacjentów, którzy posiadali zaburzenia oscylujące pomiędzy neurotycznymi a psychotycznymi. U tych osób te zaburzenia osobowości nie były na tyle silne, aby móc zdiagnozować w tych przypadkach schizofrenię.
Osobowość borderline oznacza w rzeczywistości „stabilną niestabilność”, czyli stan kiedy zarówno nastrój jak i stany emocjonalne są niestabilne. W tym przypadku nie jest także dostrzegalne pogłębienie niestabilności, a także nie ulega znacznemu pogorszeniu.
W przypadku osób z zaburzeniem osobowości typu borderline dostrzegalne są działania, które dla przeciętnych osób uznane są za ryzykowne. Przykładowo, może być hazard lub przypadkowe kontakty seksualne z nieznanymi osobami. W przypadku osób z tym zaburzeniem można mówić o tendencji do konfabulacji lub patologicznym kłamstwie. Osoby z osobowością borderline wykazują także większą skłonność do zażywania substancji psychoaktywnych, a także do popadania w zaburzenia odżywiania.
Do charakterystyki osobowości borderline można także przypisać ogromny lęk przed porzuceniem, który doprowadza do tego, że dążą do samodzielnego „palenia mostów”. Jest to paradoksalne, ponieważ w obawie o porzucenie, same wolą zdecydować się na zakończenie danej relacji.
Przyczyny zaburzeń osobowości borderline
Nauka nie potrafi jeszcze jednoznacznie wskazać jakie mogą być przyczyny rozwoju osobowości borderline. Naukowcy skłaniają się do twierdzenia, że mogą odpowiadać za to czynniki biologiczne, a także tendencja genetyczna sprzyja rozwojowi tego zaburzenia osobowości. Zarówno osobowość borderline jak i schizofrenia są odpowiedzialny za mocny podział środowiska.
Podczas analizy przypadków nie udaje się wykluczyć czynników genetycznych. W konsekwencji, osoby z zaburzeniem borderline często posiadają przodków, którzy także wykazywali chwiejność emocjonalna, silnie odczuwali lęk i nie wykazywali stabilności psychicznej.
Z pewnością także na zaburzenia osobowości borderline przełożenie posiadają także czynniki rodzinne i środowiskowe. Powiązane z tym mogą być traumatyczne przeżycia, np. śmierć rodzica lub porzucenie przez jednego z rodziców. Na niestabilność emocjonalną i narastanie lęku przed porzuceniem wpływ posiadają inne zaburzenia osobowości, które rozwinęły się u dziecka, które doznało ewidentnych błędów wychowawczych.
W rezultacie osobowość chwiejna emocjonalnie może także ukształtować się pod wpływem doznania chłodu emocjonalnego, nadmiernego krytycyzmu. Rodzice często stronią od okazywania dziecku uczuć, a także nie jest prawidłowo prowadzona komunikacja pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Wychowanie w oparciu o te kwestie doprowadza do braku bezpieczeństwa, co rozwija silny lęk w obawie przed porzuceniem. Przekłada się to również na chwiejność emocjonalną i sprzyja rozwojowi silnego negatywizmu w różnych sferach życia.
Jakie są objawy osobowości borderline?
Osobowość typu borderline posiada przełożenie na całość życia człowieka, czyli zachowanie, myśli i nastawienie. Zaburzenia osobowości tego pokroju sprzyjają potęgowaniu negatywnych myśli, które posiadają znaczącą przewagę nad pozytywnymi emocjami. Dostrzegalne jest zniechęcenie i frustracja. Osoba z tymi zaburzeniami psychotycznymi przepełniona jest gniewem, smutkiem, a także niechęcią zarówno do siebie jak i innych osób. Narasta poczucie winy, wstydu jak i znudzenia.
Codzienność z tymi emocjami przekłada się na narastający stres. W rezultacie dana osoba wpada do błędnego koła. Negatywne emocje zaczynają potęgować stres, a stres wpływa na odczuwanie negatywnych emocji. Oscylowanie pomiędzy tymi uczuciami utrudnia oderwanie się od nich. O wiele łatwiej rozwijają się objawy paranoidalne czy pojawia się wypaczenie otaczającego świata, ludzi i doświadczeń. Nasilenie tych objawów może wymusić konieczność hospitaizacji.
Osobowość typu borderline posiada trudność z nawiązywaniem zdrowych relacji. Towarzyszy jej ogromny lęk przed porzuceniem i odrzuceniem, co destabilizuje zawierane związki. Szczególnie, że często osoby z bordeline bez większych przesłanek decydują się na zakończenie relacji, ponieważ uważają to za mniejsze zło.
Zaburzenie osobowości typu borderline przekłada się na decydowanie się na toksyczne związki, ale także sprzyja ich tworzeniu. W tych relacjach dostrzegalne są o wiele częściej kryzysy emocjonalne, które doprowadzają do ataków agresji i przemocy. Bordeline może rzutować także na rozwój autoagresji, czyli okaleczenie się, próby samobójcze, szantaże emocjonalne. Osoby z borderline decydują się na stosowanie gróźb, że zrobią sobie lub komuś krzywdę.
Zaburzenia borderline mogą się charakteryzować poprzez:
- niestabilny obraz własnej osoby,
- niestabilny obraz najbliższego otoczenia,
- impulsywne działanie,
- zwiększona częstotliwość napadów gniewu,
- występowanie wahań nastroju, które mogą być powodowane przez nieznaczące rzeczy,
- posiadanie skłonności do samookaleczania,
- przedstawianie wyidealizowanego wizerunku partnera, jednak utrzymuje się on wyłącznie do pierwszego konfliktu,
- nasiloną konfliktowość,
- tendencję do krytykowania zachowania innych osób,
- przerzucanie winy na inne osoby za wszelkie niepowodzenia,
- stawianie byłych partnerów wyłącznie w złym świetle,
- łatwość do rozwoju zaburzenia odżywiania,
- podejmowanie ryzykownych zachowań,
- łatwość manipulowania innymi osobami,
- spostrzeganie świata wyłącznie w czarno-białych barwach,
- nie występowanie stanów pośrednich pomiędzy euforią a załamaniem.
Osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline nie muszą posiadać tych wszystkich cech. Zostały one wyodrębnione na podstawie obserwacji innych osób chorych. Zatem dostrzeżenie kilku z tych cech u danej osoby może świadczyć, że jest ona przykładem osobowości borderline.
Kluczowym czynnikiem świadczącym o zaburzeniach osobowości borderline jest negatywne spostrzeganie zarówno świata jak i własnej osoby. W rezultacie, te osoby w trakcie relacji wykazują nienaturalną potrzebę nadmiernej adoracji i uzyskiwanie zapewnień o mocy uczucia. Partnerzy z tymi zaburzeniami osobowości są o wiele bardziej zazdrośni, aż do zaborczości. Każdą nową znajomość o zupełnie innym podłożu postrzegają jako zagrożenie, ponieważ nadmiernie obawiają się odrzucenia i zastąpienia przez inną osobę.
Partnerzy z zaburzeniem osobowości typu borderline o wiele bardzie zabiegają o uczucie. Stąd też nawet w toksycznych relacjach tkwią o wiele dłużej. Ze względu na posiadaną zdolność manipulacji także na swojego partnera potrafią wywierać negatywny wpływ. Uciekają się często w szantaże emocjonalne, które mają ochronić przed odejściem partnera. W rezultacie mogą występować groźby śmierci czy próby samobójcze.
Diagnostyka osobowości borderline
Sposób diagnozowania osobowości borderline uzależniony jest od tego, która klasyfikacja jest wykorzystywana. Czy jest to ICD-10, czy amerykańska klasyfikacja DSM-IV. Kluczowym elementem jest przeprowadzenie wywiadu klinicznego. Został on w specjalny sposób skonstruowany. Nie mniej jednak, diagnostyka zaburzenia osobowości borderline jest nadwymiar skomplikowana, ponieważ symptomów jest tożsame z innymi chorobami i zaburzeniami. W rezultacie często bordeline jest pomijane podczas szukania przyczyny specyficznego zachowania. Dodatkowo często osoby z zaburzeniem nie dostrzegają, że ich zachowanie stanowi odstępstwo od normy.
Kto jest narażony na borderline?
Prawdopodobieństwo rozwoju zaburzenia osobowości borderline wskazuje, że narażone są na nie przede wszystkim młodzi dorośli. Z tym zaburzeniem osobowości zmaga się od 1 do 2 procent społeczeństwa. Dawniej borderline o wiele częściej diagnozowano u kobiet, a obecnie ciężko określić dominujący czynnik płci. W przypadku tego zaburzenia osobowości dostrzegalna jest tendencja do występowania innych zaburzeń. Mężczyźni zmagający się z borderline częściej sięgają po środki psychoaktywne, a także mają cechy osobowości antyspołecznej. Z kolei kobiety posiadają często także zaburzenia odżywiania. Natomiast zaburzenia lękowe występują z tą samą częstotliwością zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn.
Leczenie osobowości borderline
Choć zaburzenie osobowości typu borderline nie jest uznawane jako jednostka chorobowa, to jednak opracowano ścieżkę pomocy tym osobom. Przede wszystkim podstawę stanowi proces terapii, który złożony jest z psychoterapii wraz z farmakologią. W przypadku osób, które mają za sobą próby samobójcze, samookaleczanie lub też autoagresję, konieczny jest pobyt w szpitalu.
Dla osób, które posiadają lżejszy stopień zaburzenia borderline dopuszczona jest terapia poznawczo behawioralna. Ma ona na celu przedstawienie niedostrzegalnych niuansów i aspektów, które składają się na otaczający świat. Terapia pozwala dostrzec, że zaburzenie osobowości typu borderline jest powodem nietypowych zachowań i myśli.
Dla osób z zaburzeniem osobowości typu borderline stosowana jest terapia oparta na mentalizacji, czyli przypisywaniu do danych osób stanów mentalnych. Dana osoba posiadająca zaburzenia osobowości borderline uczy się nawiązywać mocniejsze i zdrowsze relacje z innymi osobami, co pozwala na lepsze rozumienie.
Osoby z osobowością borderline mogą mieć inny rodzaj terapii. Terapia skoncentrowana na przeniesieniu, czyli pacjent odtwarza sposób postępowania z jego życia codziennego. Pozwala to na zwiększenie jego świadomości i umożliwia integracje świata wewnętrznego.
Stosowana jest również terapia oparta na schematach. Podobna jest do niej terapia poznawczo behawioralna, która pozwala skupić się na traumatycznych przeżyciach z przeszłości i teraźniejszości.
Metody leczenia pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline obejmują także farmakoterapię. Dedykowana jest dla osób, które posiadają epizody maniakalne, psychotyczne jak i depresyjne lub nerwicowe. Wówczas przepisywane są leki przeciwdepresyjne, leki przeciw psychotyczne jak i również stabilizujące nastrój.
Po więcej informacji zapraszamy do Centrum probalans – Psycholog Warszawa.