W konsekwencji długotrwałego stresu lub napięć emocjonalnych mogą pojawić się reakcje organizmu objawiające się w sposób somatyczny (czyli dolegliwościami ze strony ciała). Problemy zdrowotne, które mimo wielu badań medycznych nie mogą zostać zdiagnozowane przez lekarza, nazywamy zaburzeniami psychosomatycznymi.
Jakie są objawy zaburzeń psychosomatycznych?
Najbardziej charakterystyczne reakcje organizmu o podłożu psychicznym to:
- bóle i zawroty głowy
- kołatania serca, ucisk w klatce piersiowej
- problemy z układem pokarmowym: refluks, nudności, czkawka, wzdęcia, bóle brzucha, zespół jelita drażliwego
- bóle mięśni i stawów
- problemy z układem płciowym i moczowym: bóle podczas stosunków, silne bóle miesiączkowe, częstomocz
- drgawki i paraliże
- zaburzenia snu
Jakie są przyczyny zaburzeń psychosomatycznych?
Zaburzenia psychosomatyczne mają wiele przyczyn. Wskazuje się m.in. czynniki biologiczne, genetyczne oraz środowiskowe, a także skłonności do poszczególnych chorób. Jednakże najczęściej codzienne problemy powodują brak równowagi emocjonalnej prowadzącej do długotrwałego stresu, lęku manifestującego się w dolegliwościach fizycznych. Osoby nerwowe, niecierpliwe i kontrolujące doświadczają tych zaburzeń dużo częściej niż osobowości z natury spokojne i opanowane. Na powstawanie zaburzeń psychosomatycznych wpływ może mieć również, nasz styl przywiązania do pierwszego opiekuna, zgodnie z teorią więzi Bowlby’ego. Styl lękowo-ambiwalentny, unikający i zdezorganizowany, oparte są na więzi nieufnej, co sprzyja powstawaniu takich dolegliwości. Osoby, które w dzieciństwie wykształciły jeden z trzech poza bezpiecznych stylów przywiązania, w dorosłości często cierpią na:
- pracoholizm
- chroniczny stres
- nadmierny lęk niepokój
co w konsekwencji powoduje szereg negatywnych dolegliwości, obciążenie organów wewnętrznych i zaburzenia czynnościowe.
Więcej o stylach przywiązania można dowiedzieć się z artykułu:
Do kogo udać się w celu otrzymania diagnozy?
Diagnozą dolegliwości o podłożu psychicznym zajmuje się psycholog lub psychoterapeuta.
Po wykluczeniu przyczyn organicznych dolegliwości specjalista psycholog, psychoterapeuta bierze pod uwagę wiele elementów mogących mieć wpływ na powstanie problemu. Diagnoza obejmuje wywiad rodzinny, sprawdza jak wyglądały relacje w rodzinie pochodzenia, jak wygląda życie pacjenta dziś, jak funkcjonuje zawodowo, jak radzi sobie ze stresem. Dobre poznanie pacjenta przez psychologa pomoże znaleźć przyczynę dolegliwości somatycznych i znaleźć sposób na rozwiązanie często bardzo kłopotliwego problemu.
Jak wygląda proces leczenia?
Pierwszym krokiem, jest odnalezienie przyczyny danej dolegliwości w psychice pacjenta oraz wspólnym ustaleniu kolejnych kroków i zaplanowaniu przebiegu psychoterapii. W zależności od potrzeb pacjenta psychoterapia może odbywać się w różnych nurtach. Specjalista dzięki zdobytej wiedzy i doświadczeniu ustala, z czego wynika problem oraz używa narzędzi, technik relaksacyjnych i ćwiczeń obniżających lęk, co przy regularnych spotkaniach zazwyczaj daje zadowalające efekty. Niestety leczenie zaburzeń psychosomatycznych jest długotrwałe, niekiedy wymaga interwencji ze strony psychiatry i rozpoczęcia leczenie farmakologicznego. Centrum Probalans zapewnia opiekę specjalistów zarówno z dziedziny psychologii jak i psychiatrii.
Jak zapobiegać powstawaniu zaburzeń psychosomatycznych?
Wiele z nas doświadcza reakcji fizycznych organizmu w odpowiedzi na emocjonujące wydarzenia i momenty np. ból brzucha przed rozmową o pracę. Co zrobić, aby nie przerodziło się to w długotrwałe zaburzenie? Wpływ na to ma sposób w jaki funkcjonujemy w życiu codziennym: nasz rytm dnia, jakość snu, sposób odżywiania czy ćwiczenia fizyczne.
Ważne jest, aby wypracować sobie dzienną rutynę, która ułatwia wprowadzenie wszystkich zdrowych nawyków i kontrolowanie jakości dnia.
Przykładowe metody relaksacyjne, które możesz stosować, aby uporać się ze stresem
Medytacja
To technika, która pozwala oczyścić umysł z nadmiaru negatywnych, niepotrzebnych i dręczących myśli, co prowadzi do odprężenia ciała, skoncentrowaniu się na osiągnięciu stanu pełnej radości, wyciszenia i spokoju. Medytację należy praktykować w spokojnym, cichym i przede wszystkim komfortowym dla nas miejscu, w którym czujemy się swobodnie. Możemy usiąść lub położyć się w dowolnym, odpowiednim dla nas miejscu. Medytację zaczynamy od wprowadzenia się w stan spokoju poprzez wzięcie kilku głębokich wdechów i wydechów oraz zamknięcie oczu (opcjonalnie).
- Medytacja mindfulness – to proces psychologiczny, który polega na skoncentrowaniu uwagi na spokojnym oddechu, jak największym rozluźnieniu mięśni i na wykonywanej czynności.
Relaksacja
To stan lub szereg czynności, w których przeważa odprężenie, rozluźnienie i odpoczynek, prowadzą one do osiągnięcia wewnętrznego spokoju. Polega ona zazwyczaj na rozluźnieniu mięśni, spowolnieniu oddechu, dzięki czemu nasz układ nerwowy zostaje przywrócony do równowagi.
- Relaksacja Jacobsona- to technika odpowiednia na uporanie się ze stresem lękiem i niepokojem. Polega na wprowadzeniu spokojnego oddechu, obserwacji i rozluźnianiu ciała (poprzez naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni) oraz uważności wobec każdego wykonywanego ruchu.
Wizualizacja
Jest to technika, która polega na świadomym kreowaniu w naszym umyśle pozytywnego obrazu, często również przywoływaniu w myślach optymistycznych wydarzeń, których już doświadczyliśmy. Aby pomóc wyobraźni wytworzyć jak najbardziej realistyczny obraz powinniśmy wizualizować w spokojnym, komfortowym dla nas miejscu, skupiając się na spokojnym i równomiernym oddechu oraz odprężeniu ciała. Stosowanie tej techniki zaleca się przed pójściem spać lub zaraz po obudzeniu, kiedy jesteśmy wyciszeni oraz nie narażeni na wiele pobudzających bodźców.
Bibliografia:
Autorka: Agnieszka Brzostowska