Spektrum autyzmu należy do schorzeń charakteryzujących się grupą symptomów zwanych wycofaniem. W przypadku autyzmu występuje unikanie kontaktu ze światem zewnętrznym. Powszechnie uważa się, że jest to zaburzenie dotyczące mózgu, które może mieć podłoże genetyczne. Przyczyny autyzmu nie zostały jednak jeszcze w pełni poznane. Choć przypadłość ta kojarzy się głównie z dziećmi autystycznymi, może dotknąć także dorosłych osób. Wynika to z faktu, iż część osób autystycznych nie została prawidłowo zdiagnozowana w dzieciństwie. Jakie są objawy spektrum autyzmu? Jak wygląda diagnoza autyzmu? Jak zadbać o rozwój osób dotkniętych autyzmem?
Czym jest spektrum autyzmu?
Autyzm jest zaburzeniem o charakterze neurologicznym, dotyczącym mózgu i mogące mieć podłoże genetyczne. Pierwsze objawy autyzmu ujawniają się już w dzieciństwie i trwają tak naprawdę do końca życia. Autyzm dziecięcy można rozpoznać poprzez brak reakcji jakie wykazuje dziecko na polecenia, niechęć do zabawy z rówieśnikami, trudności z wyrażaniem emocji czy porozumiewaniem się za pomocą gestów oraz mowy.
Zachowanie dziecka autystycznego odbierane jest po prostu jako dziwne. Autyzm rozumiany jest jako spektrum. Oznacza to, że jego przebieg jest inny w przypadku każdej osoby. Diagnoza spektrum autyzmu może oznaczać bardzo różne nasilenie konkretnych zachowań i cech.
Przyczyny autyzmu
Nie do końca wiadomo, co powoduje spektrum zaburzeń autystycznych, lecz za główny czynnik uważa się genetykę oraz środowisko. Badania przeprowadzone u autystycznych pacjentów wykazały istnienie nieprawidłowości w pewnych obszarach mózgu. Ponadto osoby w spektrum autyzmu mają według innych badań niewłaściwy poziom serotoniny oraz innych neuroprzekaźników w mózgu. U 15-20% dzieci autystycznych obecna jest mutacja genetyczna zwiększająca ryzyko rozwoju autyzmu. Może on wystąpić też z większym prawdopodobieństwem u dzieci, których matki zażywały w ciąży kwas walproinowy lub leki przeciwdepresyjne.
Jakie są objawy autyzmu?
Typowe objawy autyzmu dziecięcego ujawniają się jeszcze przed 3. rokiem życia. Pierwsze symptomy zauważają na ogół rodzice, czasami już w okresie niemowlęcym. Dziecko może być zbyt grzeczne, spokojne, nie reaguje na hałas ani na osoby wchodzące do pomieszczenia, sztywnieje po wzięciu go na ręce. Może patrzeć przez długi czas w jeden punkt. Niekiedy rozwój dziecka przebiega z początku prawidłowo, a nietypowe zachowania pojawiają się dopiero później.
Dla autystycznych dzieci charakterystyczne jest zamykanie się w swoim świecie, brak potrzeby rozmowy, zaburzenia rozwoju, unikanie kontaktu z rówieśnikami i rodziną. Takie dziecko nie pozwala się dotknąć, rzadko o coś prosi, nie reaguje na ból, nie cieszy się. Autyzm wiąże się z zaburzeniami komunikacji – dziecko mówi w sposób zaburzony, nielogiczny.
Może nadmiernie przywiązywać się do niektórych przedmiotów i wpadać w panikę, gdy ktoś je zabierze. Nie radzi sobie z koniecznością zmiany przyzwyczajeń. Nierzadko wystąpienie spektrum autyzmu wiąże się też z byciem ekspertem w jednej, wąskiej dziedzinie i dobrą pamięcią, która nie jest jednak wykorzystywana w życiu codziennym, szkole i w kontaktach z ludźmi. Życie osoby autystycznej to częste odczuwanie lęku i agresji, a także zaburzenia snu.
Na czym polega diagnoza autyzmu?
Nie istnieją jednoznaczne testy medyczne, które dadzą odpowiedź na pytanie, czy dana osoba cierpi na autyzm. W przypadku dzieci autystycznych konieczne jest obserwowanie zachowań i ogólnego rozwoju. Najpierw specjalista przeprowadza test, który ma na celu wykazać, czy dziecko posiada umiejętności charakterystyczne dla swojego wieku. Rodzice dzieci, u których podejrzewa się autyzm, odpowiadają na szereg pytań dotyczących swojej pociechy.
Jeśli specjalista uzna, że ryzyko jest wysokie, zleca dodatkowe badania przesiewowe. Na dalszym etapie można wykonać inne badania, m.in. neurologiczne i genetyczne. Neurolodzy ocenią pracę mózgu i nerwów, pediatrzy – rozwój dziecka, a psychologowie dziecięcy bądź psychiatrzy wykorzystują przy badaniach wiedzę na temat ludzkiego umysłu. Konieczne jest wykluczenie innych chorób, których objawy bywają podobne do autyzmu.
Spektrum autyzmu u dorosłych osób
Rozpoznanie autyzmu u dorosłych osób nie należy do łatwych zadań. Diagnoza może zacząć się od specjalnego testu samooceny lub szczerej rozmowy z lekarzem. Jeśli pacjent wyrazi na to zgodę, można przeprowadzić rozmowę z bliskimi dla niego osobami na temat jego zachowania. Specjalista powinien prowokować wchodzenie z diagnozowaną osobą w interakcje, dopytywać o ewentualne objawy autyzmu obserwowane w wieku dziecięcym i obecnym, a także zlecić badania pod kątem innych zaburzeń, psychicznych oraz fizycznych. Po wykluczeniu innych chorób i potwierdzeniu, że przesłanki do występowania autyzmu istnieją już od dzieciństwa, dana osoba zostaje skierowana do psychologa i psychiatry.
Trzeba pamiętać, że autyzmu nie da nabawić się w ciągu życia – dziecko rodzi się z nim i rośnie. Wśród dorosłych osób dotkniętych autyzmem można wyróżnić kilka charakterystycznych objawów. To niechęć do zmian, nieutrzymywanie kontaktu wzrokowego, problemy z emocjami, problemy z odczytywaniem cudzych emocji, brak empatii, trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu rozmowy, częste monologi, zainteresowanie wąskim obszarem, problemy z mową, niezgrabność ruchowa, nadwrażliwość sensoryczna czy lęki społeczne. Oczywiście może wystąpić też autyzm atypowy, którego objawy nie ograniczają się do wymienionych.
Leczenie autyzmu i metody wykorzystywane w terapii autyzmu
Na czym polega terapia autyzmu? W przypadku autyzmu dziecięcego konieczne jest najczęściej podjęcie psychoterapii całej rodziny. Im wcześniej zostanie wdrożony proces terapeutyczny, tym większe szanse na poprawę funkcjonowania. Można wymienić leczenie terapeutyczne, farmakologiczne oraz dietetyczne. Terapia opiera się na ogół na terapii behawioralnej, rehabilitacji i specjalnej edukacji. Stosuje się trening umiejętności społecznych.
Leki przeciwpsychotyczne są na ogół zalecane jedynie w przypadku utrzymujących się zachowań trudnych. Nierzadko pacjentom z autyzmem podawane są metylofenidat lub atomoksetyna, które redukują objawy ADHD. W terapii autyzmu duże znaczenie ma prawidłowa dieta. Podobne zalecenia dotyczące leczenia autyzmu otrzymują osoby dorosłe, u których zaburzenie zostało zdiagnozowane później. Dobre efekty daje terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz treningi umiejętności społecznych. Oprócz terapii indywidualnej stosuje się często terapię grupową, na którą uczęszczają osoby z podobnymi problemami. Osoby poszukujące dobrego psychiatry lub psychologa powinny zwrócić uwagę na ofertę warszawskiego Centrum Probalans.
Centrum Probalans – wysokiej jakości usługi psychologiczne, psychoterapeutyczne i psychiatryczne
W przypadku osób dotkniętych autyzmem bardzo ważne jest znalezienie placówki, w której pracują jedynie osoby wyspecjalizowane w swoim fachu, dbające o komfort pacjenta i dobrą atmosferę. Pomoc psychologa i psychiatry jest nieoceniona, jednak najlepsze efekty przyniesie tylko współpraca z doświadczonym fachowcem. Centrum Probalans dysponuje wszechstronną kadrą specjalistów, oferuje miłą i przyjazną atmosferę i kameralne pomieszczenia. Do dyspozycji pacjentów pozostają zarówno psycholodzy-psychoterapeuci, jak i psychiatrzy.
Każdy pacjent oraz jego bliscy mogą liczyć na indywidualne podejście do problemu. Jest to bardzo ważne, ponieważ, jak już wspomniano, w przypadku autyzmu bardzo często konieczna jest psychoterapia całej rodziny. Osoba, która ma autyzm, może negować potrzebę odbywania takich wizyt, dlatego specjalista powinien wykazywać się dużą cierpliwością i odpowiednim podejściem, a także posiadać duże doświadczenie w pracy z autystycznymi pacjentami.
W Centrum Probalans pracują fachowcy posiadający rozległą wiedzę na temat przyczyn autyzmu i jego leczenia, dzięki czemu zadbają o komfort życia dziecka i dorosłego dotkniętych tą przypadłością. Nie warto więc dłużej zwlekać, tylko zgłosić się po profesjonalną pomoc do zaufanego miejsca.