Wykonywanie każdego zadania wymaga skupienia się na podejmowanych czynnościach. Jest to warunek niezbędny do uzyskania pozytywnego efektu. Osoba, u której występują zaburzenia koncentracji uwagi może mieć trudności z płynnym przebiegiem lub ukończeniem swojej pracy. Problem zaburzenia uwagi może dotyczyć zarówno dzieci, jak też osób dorosłych.
Poniższe informacje stanowią rozważania nad tematem zaburzeń uwagi. Warto określić jaka jest przyczyna zaburzeń uwagi, objawy zaburzeń tego typu oraz sposoby leczenia zaburzeń koncentracji.
Na czym polegają trudności ze skupieniem uwagi?
Osoby dotknięte ADD mają problemy ze skutecznością wykonywania zadań. Przyczyną tego jest deficyt koncentracji uwagi. W skład tego zespołu zaburzeń wchodzi brak umiejętności skupienia się na wykonywanej czynności, nieumiejętność selekcjonowania najistotniejszych bodźców, niewystarczająca kontrola nad przebiegiem czynności oraz trudności ze skupieniem uwagi przez czas potrzebny na wykonanie i ukończenie zadania.
Co to jest ADD?
Attention Deficit Disorder to zaburzenie procesów poznawczych, głównie pamięci operacyjnej. Do wystąpienia zaburzeń koncentracji uwagi może przyczynić się każdy zewnętrzny bodziec wzrokowy lub słuchowy. Wśród osób dorosłych mających objawy zespołu zaburzeń uwagi są tacy, którzy nie są w stanie wykonywać pracy umysłowej przy dźwiękach nawet cichej muzyki lub odgłosach dobiegających z innych pomieszczeń. Innych rozprasza wszystko co dzieje się wokół nich; przechodzące osoby lub inne wydarzenia.
ADD – zagrożenia
ADD można zaliczyć do zaburzeń psychicznych, które mogą utrudniać wykonywanie pracy zawodowej a nawet czynności dnia codziennego. Jeśli ten kto ma ADD zajmuje się pracą fizyczną, narażony jest na utratę kontroli przy wykonywaniu zadań, a co z tym idzie może ulec wypadkowi przy pracy. Trudność koncentracji uwagi stwarza szczególnie zagrożenia podczas prowadzenia pojazdów w ruchu drogowym lub obsługi urządzeń mechanicznych.
Jakie są objawy zespołu zaburzeń uwagi u osób dorosłych?
Osoby cierpiące na deficyt koncentracji uwagi mają problemy ze skupieniem się na jednej czynności. Mogą mieć trudności w czytaniu ze zrozumieniem tekstu książki lub wskazówek zawartych w instrukcji obsługi sprzętu mechanicznego. Nie potrafią skupić się na wypowiedziach rozmówcy, przez to nie są dobrymi partnerami do dialogu.
Problem z utrzymaniem uwagi wpływa na pozostałe procesy intelektualne. Brak skupienia utrudnia rozumienie i zapamiętywanie przekazu. U osób dorosłych, w życiu zawodowym zespół zaburzeń uwagi utrudnia zapamiętywanie poleceń i dokładne ich wykonanie. Przez to mogą uchodzić za nieefektywnych pracowników, chociaż mają sporą motywację do wywiązywania się z nałożonych na nie obowiązków.
Zespół deficytu uwagi ADD ma też wpływ na życie osobiste. Może prowadzić do zaburzeń nastroju, wywoływać zaburzenia lękowe oraz obniżenie własnej samooceny. Nasilanie się zaburzeń nastroju może z czasem doprowadzić do depresji. Zespół zaburzeń koncentracji uwagi bywa przyczyną rozkojarzenia przy wykonywaniu czynności dnia codziennego. Na przykład opóźnień w regulowaniu terminowych należności za różne świadczenia, a nawet zapominania o urodzinach, czy ważnych rodzinnych rocznicach. Może to osobę mającą objawy ADD dyskredytować w oczach najbliższych jej osób. Warto rodzinom takich osób przekazać informację poglądową na temat objawów zespołu ADD, w celu uzyskania zrozumienia oraz wsparcia psychicznego.
Jak przejawia się deficyt koncentracji uwagi u dzieci?
Jeśli dziecko ma ADD nie potrafi zająć się przez dłuższy czas tą samą zabawką. Podczas zajęć w przedszkolu szybko się nudzi, czasem podczas zajęć plastycznych odchodzi od stolika i podejmuje inne formy aktywności. Takie zachowanie może przypominać zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Jest jednak zasadnicza różnica pomiędzy ADD i ADHD. Wśród problemów dotyczących dzieci z ADD nie obserwuje się hiperaktywności. Zaburzenia ADD to głównie rozkojarzenie, dziecko może mieć problemy z stosowaniem się do zasad dyscypliny poprzez nadmierną impulsywność.
Objawy ADD a nauka szkolna
Zespół deficytu uwagi jest jedną z głównych przyczyn problemów dotyczących dzieci w wieku szkolnym. Uczniowie mogą mieć trudności w nauce właśnie z przyczyny zaburzenia koncentracji uwagi. Dziecko dotknięte ADD nie skupia się na treści tekstu lub zadania matematycznego, więc musi poświęcić na te czynności o wiele więcej czasu niż dziecko, które nie ma ADD. Dlatego dzieci mające zaburzenia uwagi ADD traktowane powinny być jako uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Dotyczące tych zagadnień informacje stanowią między innymi tematykę szkoleń dla nauczycieli.
Przyczyny ADD – hipotezy
Etiologia tego schorzenia nie jest jeszcze dokładnie znana. Uzyskane przez badaczy informacje stanowią zespół hipotez, które są poddawane dalszej weryfikacji.
Według psychologów podłożem trudności z utrzymaniem uwagi mogą być:
- czynniki genetyczne w postaci dziedziczenia cech temperamentu,
- opóźnienia rozwoju intelektualnego dziecka,
- spektrum autyzmu,
- dieta uboga w witaminy wspomagające pracę mózgu,
- przemęczenie, niedotlenienie organizmu,
- zaburzenia mózgowych neuroprzekaźników,
- zażywanie niektórych leków,
- nasilona nerwica, depresja, zaburzenia lękowe,
- inne rodzaje zaburzeń psychicznych,
- trudna sytuacja życiowa absorbująca myśli i emocje.
Biorąc pod uwagę to jaka jest przyczyna zaburzeń uwagi można przypuszczać, czy objawy zespołu zaburzeń mają charakter trwały, czy mogą ustąpić pod wpływem terapii psychologicznej. Należy więc udać się do lekarza lub psychologa w celu uzyskania diagnozy pod kątem innych schorzeń. Dzięki temu da się wyeliminować niektóre przyczyny zespołu zaburzeń uwagi.
Zespół deficytu uwagi ADD – sposoby diagnozowania
Podstawą do ustalenia przyczyn zaburzeń uwagi jest szczegółowy wywiad przeprowadzany przez lekarza w celu wykluczenia chorób somatycznych. Udzielane informacje stanowią klucz do diagnostyki. Z kolei psycholog ma do dyspozycji szereg narzędzi do określenia rodzaju i skali zaburzenia. Dziecko może mieć problemy wynikające z fragmentarycznych niedoborów rozwoju intelektualnego, zaburzeń nerwicowych lub zaniedbań wychowawczych. W celu uzyskania prawidłowego poziomu procesów poznawczych, rozwój dziecka powinien być stymulowany od najwcześniejszych lat życia. Zatem w celu uzyskania diagnozy psycholog musi poznać wszystkie okoliczności rozwoju zaburzeń uwagi.
Natomiast lekarz psychiatra jest w stanie wykluczyć zespół nadpobudliwości psychoruchowej ADHD, aby skupić się nad problemem ADD. Z tematem zaburzeń uwagi zapoznani są również nauczyciele szkół i przedszkoli. Znają objawy zespołu zaburzeń uwagi, więc są w stanie określić, które dzieci mają problemy tego typu.
Bardzo ważne jest dążenie do uzyskania diagnozy zaburzeń uwagi. Zdobyte drogą wywiadu i badań psychologicznych informacje stanowią podstawę do zaplanowania leczenia. W celu uzyskania diagnozy zaburzeń uwagi i podjęcia odpowiedniej terapii warto zgłosić się do psychologicznego Centrum probalans, którego oferta dostępna jest na stronie https://centrum-probalans.pl/.
Metody stosowane w leczeniu ADD
Najpierw trzeba zdefiniować zespół deficytu uwagi pod kątem przebiegu i nasilenia. Dla uzyskania diagnozy warto zasięgnąć osobistej porady lekarskiej. A jeśli któreś z dzieci wykazuje problem zaburzenia uwagi najlepiej zacząć od wizyty u lekarza pediatry. Na tym oprze się diagnoza zaburzeń koncentracji.
Zaplanowanie i leczenia ADD u dzieci
Jeśli psycholog ma już informację poglądową na temat rozwoju zaburzeń uwagi u dziecka, może zaplanować terapię zespołu zaburzeń. W zależności od przyczyny ADD tworzy program zajęć wyrównujących.
Mogą to być:
- ćwiczenia wyrównawcze z użyciem pomocy dydaktycznych,
- atrakcyjne zabawy związane z utrzymaniem uwagi,
- usprawnianie koncentracji uwagi poprzez proste polecenia,
- reedukacja deficytów poznawczych.
Jeśli dziecko ma ADD w stopniu niezbyt nasilonym, takie działania rehabilitacyjne przynoszą zazwyczaj bardzo dobre efekty. Jeśli zaś ma większe problemy ze skupieniem uwagi, warto włączyć do programu leczenia również rodziców i nauczycieli. Dziecko dotknięte ADD może mieć trudności z wykonywaniem swoich obowiązków domowych lub szkolnych. Musi więc być traktowane ze sporą dozą cierpliwości oraz ma być otoczone wsparciem ze strony swojego środowiska.
Przebieg leczenia ADD u osób dorosłych
Najlepsze efekty leczenia ADD ma terapia poznawczo – behawioralna. Jej celem jest wyeliminowanie błędnych przekonań i nawyków w zachowaniu. W celu uzyskania poprawy, pacjent musi nabrać przekonania o celowości i skuteczności tej terapii. To wzbudza motywację do pracy nad problemem.
Terapia poznawczo – behawioralna polega na:
- zdobywaniu umiejętności zarządzania swoim działaniem,
- wyeliminowaniu stereotypów myślowych,
- doskonaleniu rozumowania przyczynowo – skutkowego,
- ograniczeniu zachowania impulsywnego na rzecz sposobów racjonalnych.
Wsparcie farmakologiczne
Do zaplanowania leczenia ADD można włączyć zastosowanie leków stymulujących pracę mózgu. Jeżeli w skład zespołu zaburzeń wchodzą reakcje nadmiernie impulsywne, niektóre leki mogą wprowadzić większą równowagę w zachowaniu. Gdy pacjent ma problemy innej natury, na przykład jakiś rodzaj zaburzeń psychicznych typu nerwica lub depresja, warto włączyć do terapii środki przeciwlękowe albo antydepresanty.
Modyfikowanie zachowania
Zaburzenia koncentracji można także niwelować poprzez zmianę stylu życia. Ważny jest dobry wypoczynek, pełnowartościowy sen oraz prawidłowe odżywianie. Również unikanie używek o charakterze psychoaktywnym, takich jak mocna kawa, alkohol lub narkotyki. Te substancje nie tylko nie sprzyjają koncentracji uwagi i potęgują inne objawy ADD, ale również osłabiają system nerwowy.
Osoby mające objawy ADD nie powinny podejmować zbyt trudnych wyzwań. Od czasu uzyskania diagnozy warto zatem skupić się na zadaniach leżących w zakresie własnych możliwości. Jest to sposób na pracę nad utrzymaniem uwagi na prostych czynnościach. To później pomaga w skupieniu się na trudniejszych zadaniach.
Attention Deficit Disorder w świetle badań naukowych
Zespół deficytu uwagi doczekał się wielu publikacji. Zawarte w nich informacje stanowią kompendium wskazówek dotyczących tego typu zaburzeń psychicznych. Jest to rodzaj psychoedukacji dla osób z ADD i ich rodzin. Udzielane informacje w artykułach i monografiach mają na celu pomoc w leczeniu zespołu ADD, co w efekcie ma doprowadzić do zdecydowanej poprawy jakości życia.