Rozstanie, zakończenie związku może być bardzo trudnym przeżyciem. Jest to jednak doświadczenie, które jest wspólne wielu ludziom i często trudne do uniknięcia, o ile poszukujemy relacji romantycznej. Świadomość powszechności niewiele jednak zmienia w obliczu bólu, którego możemy doświadczać po rozstaniu. To jak sobie poradzić i ponownie odnaleźć ład w swoim życiu może nie być oczywiste. Jak sprawić, by to trudne doświadczenie stało się dla nas czymś wartościowym? Czy istnieje sposób na to, by poradzić sobie z bólem złamanego serca?
Pozytywne skutki rozstania
Czy istnieją jakieś pozytywne strony rozstania? Osoba, która niedawno doświadczyła zawodu miłosnego prawdopodobnie odpowiedziałaby przecząco na to pytanie, jednak nie miałaby racji. Zakończenie związku jest szansą na doświadczenie wolności i możliwością skupienia się wyłącznie na sobie. To czas na zastanowienie się nad tym czego właściwie chcemy i skupienia się na swoich potrzebach. Możemy dokonać ewaluacji dotychczasowych relacji i wchodzić w nowe jako osoby bardziej świadome i doświadczone. Wolność pozwala również na eksploracje, daje szanse na doświadczanie nowego, bez kompromisów. To nie wszystkie pozytywne skutki rozstania – rozstanie jest okazją do nauki nowych umiejętności. Być może po raz pierwszy zrobimy coś co do tej pory należało do obowiązków byłego partnera/partnerki. Te osoby, które nie wierzą w to, że poradzą sobie samej/samemu mają szanse na zweryfikowanie tego przekonania i sprawdzenia się w życiu w pojedynkę. Może okazać się, że nowo uzyskana autonomia nie jest czymś niewygodnym, a okazją do odkrywania własnej skuteczności i budowania poczucia sprawstwa. Z drugiej strony, paradoksalnie, zakończenie związku może zbliżyć nas do innych. Większości osób rozstanie się z kimś w przyszłości lub już ma to doświadczenie za sobą. Dzielenie się trudnymi emocjami i empatyzowanie z innymi przynosi ulgę i umacnia związki międzyludzkie. Rozstanie to również szansa na poznanie kogoś innego, stworzenie przestrzeni na nowe relacje w naszym życiu. Najbardziej widoczne dobre strony zakończenia związku dostrzegalne się w przypadkach, kiedy zakończona relacja nie była udana. Jeżeli z osobą byłego partnera wiążą się jedynie negatywne wspomnienia, a my same/sami myśleliśmy o zakończeniu związku, to uczucia jakich doświadczymy będą raczej pozytywne i z nadzieją będziemy rozpoczynać nowe życie. Ważnym jest, by nie zakładać z góry, że zakończenie związku będzie dla nas przeżyciem negatywnym. Może tak być, ale warto jest być otwartym również na te doświadczenia, które mogą być dla nas zaskakujące.
Negatywne skutki rozstania
Zakończenie związku nie jest oczywiście wyłącznie pozytywnym doświadczeniem. Wielu powiedziałoby, że jest ono przeważająco negatywne. Szczególnie w okresie bezpośrednio po rozstaniu doświadcza się wielu trudnych emocji. Często targają nami wtedy różne, intensywne uczucia. Nic dziwnego, doświadczenie straty czegoś ważnego wiąże się z przeżywaniem żałoby. Zupełnie normalnym jest to, że czujemy złość, smutek czy poczucie winy. Tęsknota za osobą, z którą byliśmy jak również złość na byłego partnera/partnerkę są tak samo uprawnionymi sposobami na przeżywanie zakończenia związku. W szczególnie trudnym położeniu znajdujemy się, jeżeli to druga osoba podjęła decyzje o rozstaniu. To, że partner odszedł, fakt, że ktoś za nas podjął decyzję o dużym znaczeniu dla naszego życia sprawia, że trudne emocje związane z brakiem drugiej osoby mogą wydawać się jeszcze bardziej pogmatwane. Zdrada, fakt, że były partner/partnerka jest w nowej relacji, sprawiają, że możemy przeżywać intensywnie i czuć się zagubione/zagubieni we własnych uczuciach. Niestety, nie istnieje magiczny sposób, by uleczyć złamane serce i uniknąć bolesnych emocji. Możemy czuć się zazdrości i oceniać się negatywnie za to, że reagujemy w ten sposób. Ważne jest, by zaakceptować nasze doznania, dać sobie czas i współczucie, by przetrwać ten trudny okres ze wsparciem siebie samego/samej. Odrzucanie czy ocenianie własnych uczuć, próby pozbycia się ich za wszelką cenę przynoszą najczęściej odwrotny skutek. Akceptowanie swoich trudnych emocji nie oznacza oczywiście, że mamy je celowo podsycać. Ciągłe rozmyślanie, ruminowanie o rozpadzie związku czy wielokrotne oglądanie wspólnych zdjęć z nie jest dobrym sposobem przeżywanie trudnych emocji. Możemy mieć różne myśli i impulsy, ale akceptowanie ich nie jest tym samym co podążanie za nimi. Problemem jest również niekiedy regulowanie własnych emocji używkami. Alkohol, leki używane niezgodnie z przeznaczeniem czy narkotyki nie stanowią skutecznego remedium na smutek wywołany rozstaniem. Chwilowo alkohol pozwala zapomnieć o cierpieniu, ale nie sprawia, że nasze emocje znikną. Jeżeli stosowanie używek jako sposobu radzenia sobie z trudnymi uczuciami wejdzie nam w nawyk możemy zacząć borykać się z problemem uzależnienia.
Zakończenie związku, a żałoba
Zastanawiając się nad tym, jak radzić sobie w kryzysie po zakończeniu związku wskazówek możemy poszukiwać w zaleceniach dotyczących radzenia sobie w żałobie. Jak już wspomniano, proces dochodzenia do siebie po jakiejkolwiek ważnej dla nas stracie – nie tylko śmierci bliskiej osoby – jest żałobą. Dlatego użyteczna może okazać się tu teoria Elisabeth Kubler-Ross, twórczyni najbardziej znanej koncepcji opisującej radzenie sobie ze stratą. Teoria ta powstała, by przedstawiać stadia reakcji pacjentów ich bliskich na wiadomość o terminalnej chorobie, jednak można rozszerzyć ją również do innych sytuacji, w których przeżywamy stratę. Dlatego można zauważyć, że radząc sobie z rozstaniem będziemy przechodzić te same etapy co pacjenci Kubler-Ross.
Wspomniane etapy żałoby to:
- zaprzeczenie
- gniew
- targowanie się
- depresja
- akceptacja
Kiedy doświadczamy bardzo trudnej sytuacji często nie jesteśmy w stanie przyznać (nawet przed sobą), że ma ona miejsce – tym właśnie jest zaprzeczenie. Zaprzeczając odmawiamy mierzenia się z trudnymi wiadomościami, ale jednocześnie odrzucamy możliwość poradzenia sobie w określonej sytuacji.
Z kolei gniew jest naturalną reakcją na zagrożenie utraty rzeczy dla nas ważnych lub przeszkodę w realizacji planów. Odczuwając gniew dalecy jesteśmy od akceptacji zastanego stanu rzeczy. Złość pobudza nas do walki o zmianę sytuacji.
Targowanie się jest inną formą walki z rzeczywistością. Targując się chcemy „ugrać coś” ze światem i przywrócić pożądany porządek.
Depresja jest reakcją na uświadomienie sobie straty i jej nieuchronności. Emocje doświadczane na tym etapie sygnalizują nam, że to co zostało nam odebrane było dla nas ważne. Smutek uznaje się za emocję najbardziej społeczną. Komunikuje on innym, że potrzebujemy z ich strony pomocy.
Finalnym etapem przeżywania żałoby jest akceptacja. Jest to stan, w którym jesteśmy świadomi straty i nie walczymy z rzeczywistością. Możemy dostosowywać nasze zachowania adekwatnie do zastanej sytuacji i skutecznie sobie radzić.
Warto zaznaczyć, że jeśli nasze reakcje nie wpisują się w powyższy schemat, to nie oznacza, że przechodzimy żałobę w sposób „niewłaściwy”. Proces radzenia sobie ze stratą jest unikalny dla każdego z nas i ważnym jest by to nasze własne emocjonalne potrzeby, a nie arbitralne normy stanowiły dla nas drogowskaz na tej drodze.
Jak poradzić sobie po rozstaniu? – praktyczne wskazówki
W psychologii trudno jest znaleźć uniwersalne prawa. Można jednak szukać sposobów, które okazały się skuteczne dla większości ludzi radzących sobie z podobnymi sytuacjami. Co pomaga osłabić ból rozstania?
- akceptacja faktu, że nasz związek się zakończył – świadomość tego, że od teraz musimy żyć własnym życiem może wywoływać różnorakie emocje, jednak kurczowe trzymanie się przeszłości tylko przedłuża nasze cierpienie
- obserwowanie emocji, jakich doświadczamy – bycie świadomym tego co przeżywamy pozwala nam werbalizację tych odczuć, dzielenie się nimi, a także ich regulację; warto wprowadzić praktykę uważności czy medytację do codziennej rutyny – obie mają pozytywny wpływ nasz nastrój i zdolności regulacji emocji
- akceptacja własnych emocji – niewalczenie ze smutkiem, złością, żalem czy zazdrością – emocje te nie są złe, chociaż przeżywanie ich może być trudne
- samowspółczucie – traktujmy się z łagodnością i zrozumieniem (to co innego niż pobłażliwość!)- jak dobrego przyjaciela, którego wspieralibyśmy w podobnej sytuacji
- otwórzmy się na pomoc i towarzystwo innych – nieoceniona może być obecność i wsparcie bliskich po rozstaniu z byłym partnerem/partnerką, izolowanie się od bliskich i unikanie ludzi pogorszy nasz nastrój
- dbanie o dobrostan fizyczny – zdrowa dieta i ruch mają znaczenie nie tylko dla naszej formy fizycznej ale również dla samopoczucia psychicznego
- korzystanie z pomocy terapeuty – dobra relacja terapeutyczna jest przydatnym wsparciem w radzeniu sobie z rozstaniem, pomaga uporządkować myślowy chaos i odnaleźć strategie, które są przydatne by poradzić sobie po rozstaniuWymienionych zostało tylko kilka wskazówek na ulżenie w psychicznym cierpieniu po rozstaniu. Pamiętajmy jednak, że jesteśmy ekspertami od samych siebie i sami wiemy, co najlepiej nam służy.
Kiedy zgłosić się po pomoc do profesjonalisty?
Może zdarzyć się tak, że zakończony związek przez dłuższy czas jest dla nas tematem wywołującym niezmierne cierpienie. Jeżeli czujemy, że nasza przyszłość maluje się w czarnych barwach, nie możemy znieść bólu złamanego serca, a nasze życie wydaje się mieć sens jedynie, jeżeli będziemy je wieść z byłym partnerem, to warto zgłosić się po pomoc do profesjonalisty np. psychologa Warszawa. Uwagi wymagają również symptomy wskazujące na to, że mamy mało przystosowawcze strategie radzenia sobie z rozstaniem. Niepokój powinno budzić stosowanie używek w celu radzenia sobie z emocjami po rozstaniu czy samouszkadzanie się. Znoszenie się po pomoc do psychologa jest właściwe zawsze w sytuacji, kiedy uważamy, że takiej pomocy potrzebujemy. Wiele osób dzięki terapii odkrywa, że ma zasoby, by poradzić sobie z rozstaniem i uczy się adaptacyjnych strategii obcowania z trudnymi emocjami.