Czym skorupka za młodu nasiąknie, to na terapię przynosi.

Jak style przywiązania wpływają na bliskie relacje?

Style przywiązania Bowlby’ego określane są jako stopnie poczucia bezpieczeństwa i zaufania przejawiane w związkach z innymi ludźmi. Style te kształtowane są już w okresie niemowlęctwa, poprzez tworzenie się więzi między dzieckiem, a głównym opiekunem (figurą przywiązania), czyli osobą, z którą dziecko ma częste kontakty i która stanowi dla niego bogate źródło stymulacji sensorycznej – zazwyczaj jest to matka.

Zachowania głównego opiekuna, jego obecność i okazywana przez niego bliskość ma znaczący wpływ na kształtowanie rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka. Zgodnie z psychospołeczną koncepcją rozwoju E. Eriksona, w trakcie okresu od narodzin do pierwszego roku życia, u dziecka może się wykształcić fundamentalne poczucie ufności do własnej osoby, innych i świata. Ale możliwe jest również powstanie względnie stałego poczucia nieufności do siebie i otoczenia. Wszystko zależy od aktywności dorosłych, którzy w tym czasie sprawują opiekę nad dzieckiem, a którzy mogą nawet nie zdawać sobie sprawy z tego jak ogromne znaczenie ma ich zachowanie.

4 etapy tworzenia się typów przywiązania

John Bowlby w swojej teorii przywiązania wyróżnił 4 etapy tworzenia się typów przywiązania:

• Faza I (od urodzenia do ok. 8/12 tygodnia życia) – dziecko nie rozróżnia osób znanych i obcych. Jego zachowanie jest podobne wobec wszystkich osób z otoczenia.
• Faza II (od 2/3 do 6/9 miesiąca) – jest okresem, w którym niemowlę przyjaźnie odnosi się do wszystkich, jednak powoli coraz bardziej zaczyna odróżniać opiekunów od innych osób. Końcem tej fazy jest pojawienie się lęku przed nieznajomymi.
• Faza III (od 6/9 miesiąca do końca 2 roku życia) – dziecko w toku rozwoju uczy się nowych zachowań, które służą utrzymywaniu bliskości z głównym opiekunem. To właśnie wtedy kształtują się wzorce przywiązania z opiekunem.
• Faza IV (rozpoczyna się w 3 roku życia) – dziecko zaczyna uwzględniać nie tylko zachowania opiekuna, ale też jego plany i intencje. Zaczyna też bardziej rozumieć świat społeczny i pojmować jego złożoność.

 

 

Dorośli w swoich związkach romantycznych wykazują podobne wzorce przywiązania, jak dzieci w stosunku do swoich rodziców. Styl przywiązania ukształtowany we wczesnym dzieciństwie ma wpływ na funkcjonowanie człowieka w dorosłym życiu, a nawet przez całe dalsze życie. Stanowi swego rodzaju strukturę, według której budowane są przyszłe relacje międzyludzkie.

Jednakże zmiana własnego stylu przywiązania jest możliwa, chociaż wymaga to wiele pracy oraz długotrwałych, bliskich kontaktów interpersonalnych stanowiących korekcyjne doświadczenia. Może pomóc w tym konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą. Style przywiązania u dorosłych określają ich stosunek do bliskości i sposoby, w jakie na nią reagują w romantycznej relacji.

Style różnią się pod względem:

• postrzegania bliskości i wspólnoty z drugim człowiekiem;
• sposobu radzenia sobie z konfliktami;
• podejścia do seksu;
• umiejętności komunikowania pragnień i potrzeb;
• oczekiwań od partnera i relacji.

 

Ludzie przejawiający bezpieczny styl przywiązania czują się dobrze w bliskiej relacji i nie zamartwiają ani samą relacją, ani odwzajemnieniem uczuć przez bliską osobę. Po prostu żyją swoim życiem, którego ta relacja jest częścią. W przypadku lękowego stylu przywiązania osoby pragną bliskości, ale czują się bardzo niepewnie w relacji, obawiają się kierunku, w którym ta relacja zmierza, a zachowanie partnera może łatwo wytrącić ich z równowagi.

Osoby, które czują się niekomfortowo w sytuacjach bliskości i bardziej od bycia w związku cenią sobie wolność i niezależność, a uczucia bliskiej osoby lub jej zaangażowanie w związek nie są powodem ich zamartwiania – reprezentują zapewne styl unikający.

Natomiast jeżeli osoby jednocześnie nie czują się dobrze z bliskością i bardzo martwią się dostępnością bliskiej osoby, ich styl przywiązania stanowi połączenie stylu lękowego i unikającego. Wszystkich ludzi bez względu, czy dopiero zaczęli się z kimś spotykać, czy są w wieloletnich związkach, można przypisać do jednej z tych kategorii lub kategorii stanowiącej połączenie dwóch ostatnich (lękowo-unikający).

Każdy z nas jest z góry zaprogramowany na określony sposób zachowania w bliskiej relacji.

 

Skąd się biorą style przywiązania:

1.To jak zajmowali się nami rodzice:

• współczujący, dostępni i reagujący na potrzeby rodzice – styl bezpieczny;
• ambiwalentni, chwiejni emocjonalnie, ulegający zmiennym nastrojom rodzice – styl lekowy;
• zdystansowani, sztywni i niereagujący na potrzeby rodzice – styl unikający.

2.To jak zajmowali się nami rodzice oraz nasze życiowe doświadczenia.

Potrzeba posiadania bliskiej osoby jest tak ważna, że w naszych mózgach wykształcił się osobny biologiczny mechanizm odpowiedzialny wyłącznie za tworzenie i regulowanie relacji z ludźmi, do których jesteśmy przywiązani (rodzice, dzieci, partnerzy). Jest to system przywiązania. Składa się z emocji oraz zachowań, które zapewniają nam poczucie bezpieczeństwa i ochrony płynące z samego faktu przebywania blisko kochanej osoby. Wszyscy mamy potrzebę tworzenia bliskich relacji, lecz różnimy się pod względem sposobu, w jaki to robimy.

 

Teoria więzi we własnym życiu

Jeżeli chcesz wykorzystać teorię więzi we własnym życiu, pierwszym krokiem do tego jest poznanie siebie i bliskich osób z perspektywy relacji przywiązania. Podczas sesji psychoterapii, psychoterapeuta pomoże ci przyjrzeć się sobie, abyś mógł określić jaki jest twój styl przywiązania.

Style przywiązania mogą się z czasem zmieniać, ale ogólne podejście do bliskości i relacji jest w dużej mierze trwałe. Psychoterapia umożliwi ci poznanie własnego stylu, co może przełożyć się na większą samoświadomość i sprawność interpersonalną, a w najlepszym wypadku także na wyższy poziom szczęścia w relacjach z ludźmi.

 

Style przywiązania zwykle są determinowane przez dwa wymiary:

• twoje podejście do bliskości, czyli to, na ile komfortowo się z nią czujesz (albo na ile starasz się jej unikać);
• twój niepokój o miłość i uwagę bliskiej osoby oraz twoje własne zaangażowanie w relację.

 

Psychoterapeuta pomoże ci przyjrzeć się własnym emocjom, które towarzyszą ci w odniesieniu do relacji z bliską osobą.

• Jeżeli masz duży stopień zaufania do ludzi, nie obawiasz się odrzucenia, czy samotności w sposób przesadny, nie szukasz akceptacji za wszelką cenę. Ponadto dostrzegasz potrzeby partnera, potrafisz wyznaczać własne granice oraz rozpoznawać i regulować swoje emocje, troszczysz się o partnera jak i o siebie, a także akceptujesz zachowania partnera prowadzące do bliskości i czerpiesz z nich satysfakcję – prawdopodobnie reprezentujesz bezpieczny styl przywiązania.

 

• Jeżeli przejawiasz silny niepokój o trwałość związku, przy tym przesadnie obawiasz się odrzucenia lub utraty bliskiej osoby, kontrola nad partnerem jest wyznacznikiem twojego poczucia bezpieczeństwa, nie akceptujesz siebie i akceptacji szukasz ze strony partnera, chcesz maksymalnie połączyć się z partnerem, przekraczając przy tym granice drugiej osoby, mierzysz się z nadmiernym uczuciem zazdrości, a ponadto masz kłopot z kontrolowaniem swoich emocji i przejawiasz zachowania impulsywne, a poprzedni partnerzy są powodem do porównywania się – twój styl przywiązania jest zapewne lękowo – ambiwalentny.

 

• Jeżeli reagujesz nieufnością wobec ludzi, przejawiasz niechęć do angażowania się w związek, nie okazujesz emocji, których doświadczasz z obawy przed odrzuceniem, unikasz sytuacji intymności i wzajemnej bliskości, dużo łatwiej nawiązać ci związki niezobowiązujące (pozbawione deklaracji), chcesz sprawiać wrażenie osoby silnej i niezależnej (nie ujawniając swoich słabości), a w stałych relacjach przejawiasz nadmierną potrzebę kontroli i sztywność zachowań – reprezentujesz zapewne styl unikający.

 

Nie mamy wpływu na to jaki styl przywiązania wykształciliśmy, „dostaliśmy” go i determinuje on nasz sposób nawiązywania bliskich relacji. Jednak podczas pracy z psychoterapeutą,  uświadamiając sobie jakim stylem przywiązania dysponujemy, możemy bardziej zrozumieć soje emocje i zachowania, łagodniej spojrzeć na siebie i swoje decyzje. Natomiast rozpoznanie ich przyczyn pozwoli na podjęcie pracy, która przybliży cię do zawierania bardziej satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi.

 

Ważnym elementem jest także rozpoznanie stylu przywiązania partnera. Jest to zwykle trudniejsze, gdyż przede wszystkim siebie znamy najlepiej. Wiemy jak się zachowujemy, co czujemy i myślimy, kiedy jesteśmy w związku. Ale jest to możliwe, gdyż większość ludzi poprzez swoje naturalne zachowania i wypowiedzi, przekazuje prawie wszystkie informacje umożliwiające określenie ich stylu przywiązania.

Pomoc psychoterapeuty i praca nad sobą

Psychoterapeuta może wskazać na co zwracać uwagę, aby stać się wrażliwym obserwatorem. Rozumienie tego, jak działa przywiązanie może zmienić sposób postrzegania nowo poznanych osób lub dać wgląd w zachowania partnera osób będących już w związku.

Podejmując pracę nad sobą, może ulec zmianie twoje myślenie.

Zamiast myśli „Czy on/ona mnie lubi?”, pojawi się myśl „Czy to jest ktoś w kogo powinnam/powinienem inwestować emocjonalnie?”, „Czy ten ktoś da mi to, czego potrzebuję?”.

Rozwój relacji będzie się opierał na twoich wyborach, a nie oczekiwaniu na decyzję drugiej osoby. Natomiast w związkach, odkrywanie stylu przywiązania partnera, pozwoli na lepsze zrozumienie konkretnych wyzwań przed którymi stajecie jako para, co jest kluczowym krokiem do ulepszenia aktualnej relacji.

 

Można zatem przypuszczać, że najbardziej satysfakcjonujące i najzdrowsze relacje tworzą osoby o bezpiecznym stylu przywiązania. Dzieje się tak zapewne dlatego, gdyż czerpią więcej przyjemności z bycia razem, rzadziej się kłócą, gdyż potrafią wysłuchać siebie nawzajem, dzielić się swoimi emocjami, komunikować swoje potrzeby i rozmawiać nie tylko o codziennych sprawach, ale też i na intymne tematy.

 

Natomiast osoby wykazujące w relacji romantycznej styl lękowo-ambiwalentny lub unikowy, są mniej zadowolone ze związku. Relacja nie jest nastawiona na wzajemność. Utrudnia to komunikację, brakuje szczerego i otwartego przekazywania sobie informacji, co ułatwia powstawanie konfliktów, a jednocześnie utrudnia ich rozwiązywanie.

J. Bowlby (2023): Przywiązanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

A. Levine, R. Heller (2020): Partnerstwo bliskości. Wydawnictwo Feeria

 

Autorka:

Psycholog – Psychoterapeutka Monika Matuszewicz

Centrum probalans w Warszawie to kameralny zespół psychologów – psychoterapeutów oferujących skuteczną pomoc psychologiczną i psychoterapię w różnych nurtach psychoterapeutycznych w gabinetach w Warszawie oraz online.