Lęk stanowi emocję, która towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia, zarówno osobniczego jak i gatunkowego. Stanowi sygnał ostrzegawczy wysyłany przez nasz umysł, który, podobnie jak ból, ma uchronić nas przed zagrożeniem czy zranieniem. Kiedy człowiek znajduje się w stresującej bądź niebezpiecznej sytuacji jego działanie prowadzi do wzmożonej odpowiedzi wegetatywnej organizmu – szybciej bije nam serce, mięśnie stają się bardziej napięte, gotowe do aktywności, wyostrzają się zmysły, umysłowi łatwiej przychodzi koncentracja. Przy odpowiednim poziomie lęku każde przeżyte w ten sposób doświadczenie wzmacnia nas oraz pozostawia w naszym mózgu trwały ślad – adaptację, dzięki której funkcjonowanie w podobnych sytuacjach staje się łatwiejsze. Podczas sytuacji skrajnych (np. traumatycznych, przy bezpośrednim zagrożeniu zdrowia bądź życia) przybiera formę strachu i odpowiedzialny jest za wyzwolenie reakcji walki, ucieczki bądź zastygnięcia (fight, flight, freeze repsonse). Lęk może być zatem nauczycielem i obrońcą, jednak dla wielu osób, które doświadczają go w sposób zbyt częsty bądź intensywny stanowi nieprzekraczalną barierę i źródło cierpienia.

Psycholog i psychiatra w Warszawie i online

Bardzo ważne jest podkreślenie, że lęk odczuwa absolutnie każdy człowiek. Niezależnie od wieku, płci, narodowości, przekonań czy osobowości. Różnią się sytuacje, które u danej osoby ten lęk wywołują, od bardzo pospolitych jak wystąpienia publiczne czy wizyta w gabinecie lekarskim, poprzez, może się wydawać, absurdalne – widok oliwek. Co więcej, jako objaw psychopatologiczny lęk występuje w praktycznie każdym schorzeniu psychiatrycznym: schizofrenii, depresji, otępieniach, uzależnieniach czy zaburzeniach osobowości. Niestety u niektórych pacjentów lęk sam w sobie staje się głównym objawem, a następnie doprowadza do choroby. Ma to miejsce najczęściej, gdy pacjent poddawany jest znacznej presji społecznej, posiada ze sobą bagaż traumatycznych doświadczeń, a dodatkowo predysponują go do tego cechy temperamentu, genetyka, bądź obecność chorób przewlekłych. Jako choroba nadmierny lęk może przybrać dwie główne formy – odczuwaną oraz domniemaną. Pierwsza grupa składa się z zespołu lęku uogólnionego lub panicznego, fobii specyficznych oraz zespołu stresu pourazowego. Druga, domniemana, bowiem poczucie lęku wynika głównie z obaw o to, co może się wydarzyć, zawiera m.in. nerwicę natręctw (OCD), zaburzenia somatyzacyjne (np. hipochondria, bóle psychogenne), dysocjacyjne (konwersyjne). Jak widać, jeden stan emocjonalny jako patologia przybierać może naprawdę wiele form. Przewlekłe odczuwanie nasilonego lęku może mieć niestety negatywne skutki zarówno dla zdrowia fizycznego jak i psychicznego. Przewlekłe pobudzenie wegetatywne organizmu zwiększa ryzyko m.in. nadciśnienia tętniczego, choroby wrzodowej, zaburzeń hormonalnych, a w skrajnych sytuacjach doprowadzić może do zawału lub udaru. Konsekwencją dla psychiki mogą być zaburzenia snu, depresja, osłabienie zdolności intelektualnych, a także uzależnienia, w których pacjenci upatrują metody łagodzenia odczuwanego lęku. Wszystkich negatywnych, poważniejszych skutków dla zdrowia można oczywiście uniknąć odpowiednio wcześnie sięgając po pomoc psychiatry oraz terapeuty. Jak rozpoznać moment, w którym lęk może stać się problemem?

walka z lękiem o stresem - poradnia psychologiczna w Warszawie

Wskazówką może być np. poczucie niemożności wykorzystania swego pełnego potencjału zawodowego, osobistego, twórczego, kłębiące się nocą obawy o to, co przyniesie kolejny dzień czy też unikanie konkretnych sytuacji, miejsc. Może to być również stałe, niesprecyzowane poczucie podenerwowania, któremu towarzyszyć może uczucie napięcia całego bądź części ciała, nawet podczas neutralnych lub nawet przyjemnych czynności. Traumatyczne zdarzenie z przeszłości nachodzące nas w formie koszmarów, na myśl o którym powraca uczucie strachu, nasza pamięć zdarzeń pozostaje zniekształcona, a momentami sytuacja dosłownie „staje nam przed oczami”; doświadczenie intensywnego, obezwładniającego lęku, któremu towarzyszą duszność, mrowienie w kończynach, „mroczki przed oczami” czy nawet poczucie zagrożenia zdrowia lub życia – to kolejne z postaci zaburzeń lękowych. Jeżeli żaden z przykładów nie wydaje się w pełni odpowiadać odczuwanym objawom, warto zadać sobie trzy następujące pytania dotyczące odczuwanego lęku:

Czy sprawia, że cierpię?

Czy znacznie ogranicza mnie w moich aspiracjach, odbiera radość życia?

Czy w silnych emocjach zdarza mi się nie rozumieć tego, co dzieje się z moim ciałem oraz psychiką?

 

Odpowiedź twierdząca na którekolwiek z pytań wskazuje na zasadność skonsultowania się z lekarzem psychiatrą bądź psychoterapeutą, szczególnie, że zaburzenia lękowe są problemem rozpowszechnionym – według danych WHO z 2019 roku1, cierpi na nie 301 milionów osób w skali światowej. Polskie badania populacyjne z 2012 roku wskazują, iż w ciągu swego życia zachoruje na nie niemalże co dziesiąta osoba2. Oznacza to, że zaburzenia lękowe mogą dotykać nie tylko nas, ale także wiele osób z naszego bliskiego otoczenia.

walka z lękiem i stresem - psychiatra i psycholog w Warszawie

Podstawowymi metodami leczenia są leki, które przepisuje lekarz psychiatra oraz psychoterapia, prowadzona przez terapeutę z certyfikatem poświadczającym odbycie kursu akredytowanego przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Warto również podkreślić, iż obydwie interwencje można stosować równocześnie, co pomaga pacjentowi szybciej powrócić do pełni zdrowa. Dzięki rozwojowi medycyny lekarze psychiatrzy dysponują obecnie szerokim wachlarzem leków, które są bezpieczne, skuteczne, a także pomagają w towarzyszących dolegliwościach – bezsenności, depresji czy zaburzeniach koncentracji. Co bardzo ważne, a czego często obawiają się pacjenci, w żaden sposób nie wpływają one na świadomość, nie zmieniają osobowości, nie odbierają odczuwania emocji, a także nie uzależniają. Leczenie farmakologiczne pozwala obniżyć ogólny poziom odczuwanego lęku, zwiększa naszą odporność na stresujące sytuacje, pozwala nabrać zdrowszego dystansu do codziennych problemów. Psychoterapia umożliwia zrozumienie lęku jako zjawiska, odniesienie go do własnych doświadczeń, a także uzyskanie szerszej perspektywy wobec swoich objawów. Kolejne kroki dotyczą wypracowywania postaw w stosunku do sytuacji wyzwalających niepokój oraz treningu, często w postaci zadań domowych o odpowiednio stopniowanej trudności. Praca w psychoterapii bywa wymagająca, dlatego należy pamiętać o możliwości wsparcia procesu konsultacją psychiatry oraz wdrożeniem leczenia farmakologicznego. Ukończenie cyklu psychoterapii, a następnie zaobserwowanie pozytywnych zmian sprawia wielu pacjentom ogromną satysfakcję i przywraca poczucie sprawczości w życiu.

Podsumowując, dobrze dobrane leczenie przez psychiatrę oraz odpowiednia psychoterapia pozwolą pacjentowi uzyskać to, czego szuka i potrzebuje – życie z lękiem pod kontrolą.

Lek. Sasza Waldemar Rychlica – w Centrum probalans prowadzę konsultacje psychiatryczne.

Skuteczny psychiatra w Warszawie

1 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders

2 https://ezop.edu.pl/wyniki/